دانشیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران
چکیده
فضاهای دینی و زیارتی مهمترین مراکز در شهر اسلامی و کانون تجلی معنویت و نشر معارف اسلامی است. این مراکز با داشتن ظرفیتهای عظیمی در ابعاد مختلف اجتماعی، فرهنگی و شهری میتوانند به الگویی اسلامی در تعالی شهرها و مناطق ایران بدل شوند؛ بهطوریکه با به کارگیری معارف اسلامی و آموزههای رضوی، افزون بر تأمین نیازهای فراوان شهروندان، مرکز شکلگیری تمدن اسلامی و رضوی باشند. هدف این پژوهش تبیین اصول و راهبردهای توسعه مساجد و بقاع متبرکه با محوریت آموزههای اسلامی و رضوی است. پژوهش حاضر با روش تحقیق تحلیلی و استدلال منطقی با رویکرد کیفی و میانرشتهای و به شیوه مطالعات کتابخانهای و اسنادی نگاشته شده است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که اصول معارف اسلامی با محوریت آموزههای رضوی شامل تقرب، آیین تشرف، معرفت، تکریم و تفضل، احترام و تواضع و جمال و زیبایی است که هر کدام از این اصول راهبردهایی دارد. این راهبردها را در دو بخش احترام به مزور و احترام به زائر میتوان تبیین کرد که شامل آدابی همچون آداب تشرف به حرم و نیز آداب حریم حرم در ساختوسازها و طرحها و برنامههای شهری و توسعه آنهاست. احترام به زائر نیز با تأمین زیرساختهای زیارت با رعایت الگوی اسلامی و تحقق معنویت در همه ابعاد زندگی زائر ضروری است.
مولائی، اصغر (1396ش)، «گردشگری مذهبی در مسیر سفر امام رضا7 به ایران»، دانشگاه امام رضا7، فصلنامه علمی ـ پژوهشی خراسان بزرگ، س7، ش
ــــــــــ ، (1400ش)، «امکانسنجی بازآفرینی مسیر معنوی هجرت امام رضا به ایران با تأکید بر گردشگری مذهبی»، فصلنامه علمی ـ پژوهشی حج و زیارت، ص182-145.
مولائی، اصغر و پیربابایی، محمدتقی (1395ش)، «طراحی شهری زمینهگرا در مسیر سفر امام رضا7 در ایران»، فصلنامه علمی ـ پژوهشی فرهنگ رضوی، س4، ش16.
وثیق، بهزاد و یاریکیا، عطاالله (1398ش)، «تبیین عوامل مؤثر بر ایجاد حس مکان در بناهای امامزادهها امامزاده سید حسن7 و علی صالح 7»، فصلنامه پژوهشهای معماری اسلامی، ص50-37.