بررسی و نقد مبانی فقه‌الحدیثی سلفیه در حرمت ساخت بارگاه بر قبور اولیای الهی (با تمرکز بر روایت ابی الهیاج اسدی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران

2 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران

چکیده

تکریم و اعزاز قبور بزرگان در فطرت انسان ریشه دارد و ادله فراوان قرآنی و روایی بر آن مهر تأیید زده است؛ اما سلفیه آن را بدعت خوانده به سبب نداشتن درک عمیق و صحیح از مبانی فقه‌الحدیثی پاره­ای از روایات را، که پراستناد‌ترین آن نزد ایشان روایت ابی‌الهیاج اسدی است، دلیل بر حرمت ساخت بارگاه بر قبور اولیای الهی دانسته‌اند. ازآنجاکه منشأ اعتقادی بسیاری از گروه‌های تکفیری و جنایت‌های فاجعه‌بار آنان سلفیه و وهابیت است، بر پایه یافته‌های این پژوهش، که به روش توصیفی ـ تحلیلی به نگارش درآمده، می‌توان گفت سند این خبر به دلیل اشتمال آن بر امثال ابومحمد الهذلی و ابووائل شقیق میان راویان و نیز عدم امکان نقل روایت توسط حسان از خالد به دلیل درگذشت حسان پیش از ولادت خالد ضعیف است و قابلیت استناد ندارد کما اینکه عدم تخریج روایت توسط بخاری و ابن ماجه (نظر به اعتبار ویژه این دو نزد سلفیه و نیز منحصر بودن روایات منقول از ابی‌الهیاج در همین یک روایت و غیر صحیح شمرده شدن روایت بر مبنای شرط بخاری) این ضعف سندی را تشدید می‌کند. ضمن اینکه در تعارض با اخبار دیگری است که ترغیب‌کننده به آبادانی و مرمت قبور بزرگان دین است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. آل شیخ، عبداللطیف (1399ق)، فتاوى ورسائل سماحة الشیخ محمد بن إبراهیم بن عبد اللطیف آل الشیخ، محمد بن عبدالرحمن، مکة المکرمة، مطبعة الحکومة، چاپ اول.
  2. آلبانی، محمد ناصرالدین (1420ق)، تحذیر الساجد من اتخاذ القبور مساجد، بیروت، المکتب الاسلامی، چاپ چهارم.
  3. ابن حنبل، احمد بن حنبل (1416ق)، مسند الإمام أحمد بن حنبل، عامر غضبان، بیروت، موسسة الرساله، چاپ اول.
  4. ابن ماجة، محمد بن یزید (1418ق)، سنن ابن ماجه، بشار عواد معروف، بیروت، دارالجیل، چاپ اول.
  5. ابوداود سجستانی، سلیمان بن اشعث (1420ق)، سنن أبی داود، سید ابراهیم، قاهره، دارالحدیث، چاپ اول.
  6. اسلامی، سیدحسن (1384ش)، «شبیه‌سازی انسان از دیدگاه فقه اهل سنت»، نشریه فقه، ش45، پاییز،ص71-148.
  7. افشارفر، ناصر (1389ش)، «بررسی باورهای دینی مردم تپه‌حصار دامغان بر اساس تدفین اموات»، نشریه رشد آموزش تاریخ، ش39، تابستان،ص10-16.
  8. امین، سیدمحسن (بی‌تا)، کشف الإرتیاب فی أتباع محمد بن عبدالوهاب، قم، دارالکتاب الاسلامی.
  9. برقى، احمد بن محمد (1371ش)، المحاسن‏، جلال‌الدین محدث، قم، دارالکتب الاسلامیه، چاپ دوم.
  10. بهمنش، حسین و جوکار، مهدی (1396ش)، «جهانی شدن و تأثیر آن در جذابیت هویتی گروه تکفیری ـ تروریستی داعش»، نشریه مطالعات روابط فرهنگی بین‌الملل، ش5، بهار، ص29-52.
  11. ترمذی، محمد بن عیسی (1419ق)، الجامع الصحیح و هو سنن الترمذی، احمد محمد شاکر، قاهره، دارالحدیث، چاپ اول.
  12. حسین‌زاده جعفری، فاطمه (1399ش)، تحلیل قرآنی- تاریخی اخبار نهی از بنای بر قبور، (پایان‌نامه کارشناسی ارشد)، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم مشهد، دانشکده علوم قرآنی.
  13. حکیم، سیدمحمد (1418ق)، الأصول العامة للفقه المقارن، قم، مجمع جهانی اهل بیت:، چاپ دوم.
  14. خوش‌صورت موفق، اعظم و عبدالله‌زاده، سیدمصطفی (1398ش)، «بررسی کیفیت حیات پیامبر در قبر از نگاه سلفیه و اهل سنت»، نشریه سلفی‌پژوهی،ش10، پاییز و زمستان، ص97 ـ 118.
  15. دارقطنی، علی بن عمر (1427ق)، العلل الواردة فی الأحادیث النبویة، ریاض، دارطیبة، چاپ اول.
  16. رافعی قزوینی، عبدالکریم (1417ق)، العزیز شرح الوجیز المعروف بالشرح الکبیر، علی‌محمد عوض، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول.
  17. رضایی، غلامرضا (1394ش)، «مشروعیت دعا نزد قبور اولیای الهی»، نشریه کلام اسلامی، ش95، پاییز، ص107-131.
  18. رضوانی، علی‌اصغر (1386ش)، غیبت کبری، قم، انتشارات مسجد مقدس جمکران، چاپ سوم.
  19. سبحانی، جعفر (1427ق)، الوهابیة فی المیزان، قم، مؤسسه امام صادق7، چاپ سوم.
  20. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر (1406ق)، حاشیة السیوطی على سنن النسائی، حلب، مکتب المطبوعات الإسلامیة، چاپ دوم.
  21. شوکانی، محمد بن علی، (1408ق)، شرح الصدور بتحریم رفع القبور، المدینة المنورة، الجامعة الإسلامیة، چاپ چهارم.
  22. ـــــــــ ، (1413ق)، نیل الأوطار، عصام‌الدین الصبابطی، قاهره، دارالحدیث، چاپ اول.
  23. ـــــــــ ، (1419ق)، إرشاد الفحول إلى تحقیق الحق من علم الأصول، الشیخ أحمد عزو عنایة، دمشق، دارالکتاب العربی، چاپ اول.
  24. ـــــــــ ، (1425ق)، السیل الجرار المتدفق علی حدائق الأزهار، بیروت، دار ابن حزم.
  25. صنعانی، محمد بن اسماعیل (1424ق)، تطهیر الاعتقاد عن أدران الإلحاد ویلیه شرح الصدور فی تحریم رفع القبور، عبدالمحسن بن حمد، ریاض، مطبعة سفیر، چاپ اول.
  26. ـــــــــ ، (بی تا)، سبل السلام، بی جا، دارالحدیث الطبعة.
  27. طفیلی، احمد (1428ق)، شبهات و ردود عقایدیة، بیروت، دارالولاء، چاپ اول.
  28. طوسى، محمد بن حسن ‏(1407ق)، التهذیب الاحکام، حسن الموسوی، تهران، دارالکتب الإسلامیه‏، چاپ چهارم.
  29. عبداللهی عابد، صمد و عتیق گلباف، اکرم (1398ش)، «بررسی روایت توسل به حق سائلین و نقد دیدگاه‌های آلبانی در آن»، نشریه مطالعات فهم حدیث، ش10، بهار و تابستان، ص103-121.
  30. عسکری، پوریا و مسعودی کوشک، حمید (1397ش)؛ «تخریب میراث فرهنگی سوریه توسط داعش و راهکارهای مقابله با آن در حقوق بین‌الملل»، نشریه حقوقی بین‌المللی، ش58، بهار وتابستان، ص153-184.
  31. عمادی، سیدمحمدمهدی (1393ش)، «صنعانی؛ سلفی تکفیری یا سلفی میانه‌رو»، همایش جریان‌های افراطی و تکفیری از دیدگاه علمای اسلام، ص275-295.
  32. فرمانیان، مهدی (1386ش)، فرق تسنن، قم، نشر ادیان، چاپ اول.
  33. کلینى، محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافی، علی‌اکبر غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم.
  34. مجلسى، محمدباقر بن محمدتقی (1403ق)، بحار الأنوار، محقق: جمعی از محققان، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم.
  35. ـــــــــ ، (1404ق)، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول‏، سیدهاشم رسولی محلاتی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ دوم.
  36. مسلم بن حجاج (1412ق)، صحیح مسلم، محمدفؤاد عبدالباقی، قاهره، دارالحدیث، چاپ اول.
  37. معلمی یمانی، عبدالرحمن (1434ق)، آثار الشیخ العلامة عبدالرحمن بن یحیی المعلمی الیمانی، جده، دار عالم الفوائد للنشر و التوزیع، چاپ اول.
  38. مؤذنی بیستگانی، حمید (1399ش)، «تعظیم قبور اولیاء از منظر فقهای مغرب اسلامی (نقد فقهی-کلامی ادعاهای ابوسفیان باحو سلاوی)»، نشریه پژوهشنامه حج و زیارت، ش4، پاییز و زمستان، ص43-64.
  39. میرجلیلی، علی‌محمد (1395ش)، روش و مبانی فقه‌الحدیث، یزد، انتشارات دانشگاه یزد، چاپ دوم.
  40. نسائى، احمد بن على (1411ق)، السنن الکبرى‏، عبدالغفار بنداری، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول.

ـــــــــ ، (بی تا)، المجتبى من السنن،اردن، بیت الافکار الدولیه، چاپ اول.