تحلیل فقهی گستره اختیار زوج در منع از حج مستحبی همسر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده علوم و معارف اسلامی دانشگاه قرآن و حدیث و عضو گروه فقه و حقوق پژوهشکده حج و زیارت

2 استادیار دانشکده علوم و معارف اسلامی دانشگاه قرآن و حدیث. قم. ایران

چکیده

بر اساس روایات، زوجه برای ادای برخی عبادات همچون حج مستحبی؛ نیازمند اذن زوج است و چنانچه بدون اذن شوهر حج استحبابی به جا آورد، حجش باطل است. اما گستره اختیار زوج در منع همسر از حج محل اختلاف است و بر اساس نظر فقیه درباره حق استمتاع از زوجه متفاوت است. نتایج این پژوهش، که با تحلیل ادله و به صورت کتابخانه‌ای و نرم‌افزاری به دست آمده، نشان می‌دهد که اگر فقیه معتقد باشد استمتاع از زوجه حقی است که شارع به طور مطلق و در همه ساعات شبانه‌روز برای زوج قرار داده، در هر صورت حج همسر بدون اذن شوهر باطل است، اما چنانچه فقیه بر اساس ادله معتقد شود حق استمتاع به صورت کلی در معیّن برای زوج ثابت است یا لحاظ امکان استمتاع را درباره حق مزبور بعید نشمارد، صحت حج مستحبی زوجه به عدم منافات با حق زوج منوط است و فقط در صورت منافات به اذن زوج نیاز است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. * قرآن کریم.

    1. آملی، میرزامحمدتقی (1380ق)، مصباح الهدی فی شرح عروة الوثقی، تهران، انتشارات مؤلف، چاپ اول.
    2. ابن منظور، محمد بن مکرم (1414ق)، لسان العرب، بیروت، دار صادر، چاپ سوم.
    3. اراکی، محمدعلی (1414ق)، خیارات، قم، مؤسسه در راه حق، چاپ اول.
    4. اشتهاردی، علی‌پناه (1417ق)، مدارک العروه، تهران، دارالأسوة للطباعة و النشر، چاپ اول.
    5. اصفهانی، محمدحسین (1409‌ق)، الاجاره، قم، انتشارات جامعه مدرسین، چاپ دوم.
    6. تبریزی، جواد (بی‌تا/الف)، التهذیب فی مناسک العمرة و الحج، بی‌جا، بی‌نا.
    7. ــــــــــــ ، (بی‌تا/الف)، صراط النجاة، بی‌جا، بی‌نا.
    8. حر عاملی، محمد بن حسن (1409ق)، وسائل الشیعة، قم، انتشارات آل البیت:.
    9. حکیم، محسن (1416‌‍ق)، مستمسک عروة الوثقی، قم، دار التفسیر، چاپ اول.
    10. خویی، سیدابوالقاسم (1376ش)، معجم رجال الحدیث، تهران، امیرکبیر.
    11. ــــــــــــ ،(1410‌ق)، منهاج الصالحین، قم، مدینه العلم، چاپ بیست و هشتم.
    12. ــــــــــــ ،(1418ق)، موسوعة الامام الخوئی، قم، إحیاء آثار الإمام الخوئی ره.‌
    13. ــــــــــــ ، (بی‌تا)، معتمد عروة الوثقی، بی‌جا، بی‌نا.
    14. راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412ق)، المفردات فی غریب القرآن، بیروت، دارالعلم، چاپ اول.
    15. زین‌الدین، محمد امین (1413ق)، کلمة التقوی، قم، انتشارات سیدجواد وداعی، چاپ سوم.
    16. سبزواری نجفی، محمد بن حبیب‌الله (1419ق)، ارشاد الاذهان الی تفسیر القرآن، بیروت، دارالتعارف، چاپ اول.
    17. سبزواری، سیدعبدالاعلی (1413ق)، مهذب الاحکام، قم، انتشارات دفتر آیت‌الله سبزواری، چاپ چهارم.
    18. شاهرودی، سیدمحمود (بی‌تا)، کتاب الحج، قم، انتشارات مؤسسة انصاریان، چاپ اول.
    19. شهید اول، محمد بن مکی (1418ق)، اللمعة الدمشقیة، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول.
    20. شهید ثانی، زین‌الدین بن علی (1418ق)، روضة البهیة، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ دهم.
    21. صافی، محمود بن عبدالرحیم (1418ق)، الجدول فی اعراب القرآن، بیروت، دار الرشید، چاپ چهارم.
    22. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1374ش)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ پنجم.
    23. طبرسی، فضل بن حسن (1372‌ق)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصرخسرو، چاپ سوم.
    24. طوسی، محمد بن حسن (1387‌ق)، المبسوط فی فقه الامامیة، تهران، المکتبة المرتضویه، چاپ سوم.
    25. ــــــــــــ ، (1390‌ق)، الاستبصار، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ اول.
    26. ــــــــــــ ، (بی‌تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
    27. عراقی، ضیاءالدین (1414‌ق)، شرح تبصرة المتعلمین، قم، انتشارات جامعه مدرسین، چاپ اول.
    28. علامه حلی، حسن بن یوسف (1417‌ق)، خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال، قم، فقاهت، چاپ اول.
    29. فاضل لنکرانی، محمد (1418ق)، کتاب الحج، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، چاپ دوم.
    30. ــــــــــــ ،(بی‌تا)، تعلیقات علی العروة الوثقی، قم، انتشارات مرکز فقهی ائمه اطهار:، چاپ اول.
    31. کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافی، قم، دارالکتب الاسلامیه.
    32. مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی (1406ق)، ملاذ الاخیار فی فهم تهذیب الاخبار، قم، انتشارات کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، چاپ اول.
    33. مکارم شیرازی، ناصر (1374ش)، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ اول.
    34. ــــــــــــ ،(1421ق)، الامثل فی تفسیر کتاب الله المنزل، قم، انتشارات مدرسه امام علی7، چاپ اول.
    35. موسوی عاملی، محمدعلی (1411ق)، مدارک الاحکام، بیروت، انتشارات آل البیت:، چاپ اول.
    36. مؤمن سبزواری، محمدباقر بن محمد (بی‌تا)، ذخیرة المعاد فی شرح الارشاد، بی‌جا، بی‌نا.
    37. نجفی، محمدحسن (بی‌تا)، جواهر الکلام، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ هفتم.
    38. نوری، میرزاحسین (1408ق)، مستدرک الوسائل، بیروت، انتشارات آل البیت:، چاپ اول.
    39. یزدی، سیدمحمدکاظم (1409ق)، عروة الوثقی، بیروت، انتشارات مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، چاپ دوم.
    40. ــــــــــــ ،(1419ق)، عروة الوثقی محشی، قم، انتشارات جامعه مدرسین، چاپ اول.