تحلیل فقهی ترک طواف نساء و چگونگی جبران آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم، استادیار گروه فقه و اصول جامعة المصطفی العالمیة، قم، ایران

2 سطح چهار حوزه علمیه، گرایش فقه و اصول

چکیده

وجوب طواف نساء از احکام اختصاصی فقه امامیه در اعمال حج و عمره است و حج‌گزار یا عمره‌گزار پس از أدای همه اعمال و مناسک ازجمله طواف نساء مُحل می‌شود. گرچه بنابر فتوای فقیهان امامیه، بیشتر محرمات احرام با ادای تقصیر یا حلق بر حج‌گزار یا عمره‌گزار حلال می‌شود، اما وی باید از ارتکاب برخی محرمات احرام تا اتمام طواف نساء دوری کند. ازاین‌رو ادای طواف نساء نیز نقش مهمی در مُحل شدن مکلف دارد.
این تحقیق با تکیه بر تحلیل به‌دست‌آمده از روایات فراوان، که از لحاظ سندی و دلالی بررسی شده‌ و صحیحه‌اند، حکم تکلیفی و وضعی ترک سهوی یا از روی جهل طواف نساء را بررسی و تحلیل کرده است. نتایج این تحقیق، که به صورت کتابخانه‌ای و نرم‌افزاری صورت گرفته، نشان می‌دهد که در صورت ترک جهلی (جهل تقصیری) و سهوی لزومی به ادای کفاره نیست، اما مکلف باید طواف ترک‌شده را جبران نماید، و این جبران نمودن با توجه به قدرت مکلف بر اتیان متفاوت است، یعنی اگر خودش قدرت امتثال دارد باید چنین کند و در غیر این صورت می‌بایست نائب بگیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. * قرآن کریم.

    1. ابراهیم، صالح بن محمد (1416ق)، احکام طواف الوداع، ریاض، فهرسه مکتبه ملک فهد..
    2. ابن ادریس، محمد بن احمد (1410ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، چاپ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی (وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم).
    3. ابن بابویه، علی بن حسین (1406ق)، مجموعه فتاوی ابن بابویه، چاپ اول، قم، چاپخانه اخلاص.
    4. ابن براج، عبدالعزیز بن نحریر (1406ق)، المهذب، چاپ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامی (وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم).
    5. ابن شهید ثانی، محمد بن حسن (1420ق)، إستقصاء الإعتبار فی شرح الإستبصار، چاپ اول، قم، مؤسسة آل البیت.
    6. ابن فهد حلی، احمد بن محمد (1407ق)، المهذب البارع فی شرح المختصر النافع، چاپ اول، دفتر انتشارات اسلامی (وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم).
    7. ابن منظور، محمد بن مکرم (1414ق)، لسان العرب، چاپ سوم، بیروت، دار صدر.
    8. افتخاری گلپایگانی، علی (1428ق)، آراء المراجع فی الحج، چاپ اول، تهران، مشعر.
    9. بحرانی، یوسف (1405ق)، الحدائق الناضـرة فی احکام العترة الطاهرة، قم، دفتر انتشارات اسلامی (وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم).
    10. تبریزی، جواد (1423ق)، التهذیب فی مناسک العمرة و الحج‌، چاپ اول، قم، دارالتفسیر.
    11. جزیری، عبدالرحمن (1419ق)، الفقه علی المذاهب الاربعة، چاپ اول، بیروت، دارالثقلین.
    12. حر عاملی، محمد بن حسن (1413ق)، وسائل الشیعة، چاپ اول، بیروت، مؤسسة آل البیت:.
    13. خمینی، سیدروح‌الله (بی‌تا)، تحریر الوسیلة، چاپ اول، قم، مؤسسة مطبوعات دارالعلم.
    14. خویی، سیدابوالقاسم (1418ق)، موسوعة الامام خوئی، چاپ اول، قم، مؤسسة احیاء آثار الامام خوئی.
    15. سبحانی، جعفر (1424ق)، الحج فی شریعة الاسلامیة الغراء، قم، مؤسسة امام صادق7.
    16. سبزواری، سیدعبدالاعلی (1413ق)، مهذب الاحکام، قم، دارالتفسیر.
    17. شهید اول، محمد بن مکی (1410ق)، اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیة، بیروت، دارالتراث.
    18. ــــــــــــ ، (1412ق)، الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة، قم، دفتر انتشارات اسلامی (وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم).
    19. شهید ثانی، زین‌الدین بن علی (1410ق)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، قم، مکتب الإعلام الإسلامی.
    20. ــــــــــــ ،(1410ق/الف)، روض الجنان فی شرح ارشاد الاذهان، قم، مؤسسة آل‌البیت:.
    21. ــــــــــــ ،(1413ق/ب)، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، چاپ اول، قم، مؤسسة المعارف الاسلامیه.
    22. طباطبایی قمی، تقی (1425ق)، مصباح الناسک فی شرح المناسک، تحقیق غالب سیلاوی، قم، محلاتی.
    23. طباطبایی کربلایی، علی بن محمدعلی (1382ش)، ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدلائل، قم، مؤسسة آل‌البیت:.
    24. طوسی، محمد بن حسن (1363ش)، الاستبصار فیما اختلف من الأخبار، چاپ اول، تهران، دارالکتب الإسلامیة
    25. ــــــــــــ ،(1387ق)، المبسوط فی فقه الامامیة، چاپ سوم، تهران، المکتبة الرضویه.
    26. ــــــــــــ ،(1407ق/الف)، تهذیب الاحکام، چاپ چهارم، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
    27. ــــــــــــ ،(1407ق/ب)، الخلاف، چاپ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامی (وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم).
    28. عراقی، ضیاءالدین (1414ق)، شرح تبصرة المتعلمین، چاپ اول، دفتر انتشارات اسلامی (وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم).
    29. علامه حلی، حسن بن یوسف (بی‌تا)، تذکرة الفقهاء، چاپ اول، قم، مؤسسة آل‌البیت:.
    30. علم‌الهدی، علی بن حسین (بی‌تا)، الانتصار فی انفرادات الامامیة، مؤسسة نشر اسلامی.
    31. فاضل لنکرانی، محمد (1374ش)، کتاب الحج، چاپ دوم، قم.
    32. ــــــــــــ ،(1418ق)، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة، الحج، چاپ دوم، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات.
    33. فاضل هندی، محمد بن حسن (1416ق)، کشف اللثام و الابهام عن قواعد الاحکام، چاپ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامی (وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم).
    34. قمی، سیدحسن (1415ق)، کتاب الحج، چاپ اول، قم، مطبعه باقری.
    35. کاشانی، حبیب‌الله بن علی‌مدد (1404ق)، مستقصی مدارک القواعد، چاپ اول، قم، چاپخانه علمیه.
    36. کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق)، تهران، دارالکتب الإسلامیة.
    37. مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی (1406ق)، ملاذ الاخبار فی فهم تهذیب الاخبار، چاپ اول، قم، کتابخانه عمومی آیت‌الله‌مرعشی نجفی=.
    38. محقق داماد، سیدمحمد (1401ق)، کتاب الحج، تقریر عبدالله جوادی آملی، چاپ اول، چاپخانه مهر.
    39. مغنیه، محمدجواد (1421ق)، الفقه علی المذاهب الخمسة، چاپ دهم، بیروت، دارالجواد.
    40. مقدس اردبیلی، احمد بن محمد (1403ق)‌، مجمع الفائدة والبرهان، چاپ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامی (وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم).
    41. موسوی عاملی، محمد بن علی (1429ق)، مدارک الاحکام فی شرح عبادات شرائع الاسلام، مشهد، مؤسسة آل‌البیت: لإحیاء التراث.
    42. نجفی، محمدحسن بن باقر (1392ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، چاپ هفتم، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
    43. نراقی، احمد بن محمدمهدی (1415ق)، مستند الشیعة فی أحکام الشریعة، قم، مؤسسة آل البیت: لإحیاء التراث.
    44. هاشمی شاهرودی، سیدمحمود (1395ش)، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت:، قم، مؤسسه دائرة‌المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت:

    ــــــــــــ ، (1402ق)، کتاب الحج، چاپ اول، قم، مؤسسة انصاریان.