تحلیلی از واکنش انگلستان به پیگیری‌های مسئله بقیع (طی سال‌های 1925ـ1931) در پرتو برخی اسناد تازه‌نشر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

سطح چهار حوزه علمیه قم؛ عضو گروه تاریخ و سیره پژوهشکده حج و زیارت

چکیده

در این مقاله واکنش انگلستان به پیگیری‌های مسلمانان درباره مسئله بقیع تحلیل می‌شود. این ‏تحلیل براساس تعدادی از اسناد تازه‌نشر است که اطلاعات جدیدی از رفتار ‏انگلستان درباره واکنش‌های مسلمانان به بازسازی بقیع به دست می‌دهد. ‏بر پایه این اسناد انگلستان، جدای از همراهی با سعودیان در به قدرت رسیدن، به ‏بهانه سیاست عدم مداخله در حرمین شریفین، برابر جنایات سعودیان سکوت کرد و ‏از کوچک‌ترین کمک به قربانیان جنایات وهابیان (حتی انتقال نامه مسلمانان هند به ‏رضاشاه)، خودداری کرد و علمای عراق را از نامه‌نگاری و اعتراض به وهابیت باز داشت. همچنین با تأمین هزینه و نیروی هوایی، سعودیان را ‏در سرکوب کسانی که برای مقابله با جنایات وهابیت، ازجمله تخریب بقاع متبرکه، ‏قیام کرده بودند، یاری کرد. دلیل این موضع‌گیری‌های انگلستان، سیاست راهبردی حمایت از وهابیت برای نفوذ در قلب ‏جهان اسلام و حجاز و حفظ منافع خودشان در منطقه بود.‏ این پژوهش به روش تحلیلی ـ تاریخی و بر پایه اسناد کتابخانه‌ای نگارش یافته است و ازآنجایی‌که حاوی داده‌های جدید ‏و مستند به مدارک جدید و منتشرنشده است، پژوهشی نوآورانه است.‏

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

  1. آل بسام، عبدالله بن عبدالرحمان (1419ق). خزانة التواریخ النجدیة، چاپ اول، مکتبة مغنیه.
  2. احمدی، علی (1399ش). مجموعه اسناد تخریب بقیع، تهران، نشر مشعر، جلد اول.
  3. ــــــــــ (1400ش). مجموعه اسناد تخریب بقیع، تهران، نشر مشعر، جلد دوم.
  4. امین، سیدمحسن (بی‌تا). کشف الارتیاب فی أتباع محمد بن عبدالوهاب، بیروت، دارالکتب الإسلامی.
  5. بواسعی یمانی، عبد الواسع بن یحیی (1346ق)، تاریخ الیمن، چاپ اول، قاهره، مطبعه السلفیه.
  6. جریده ام القری (1344ق). چاپ هفتم، مکه، بی‌تا.
  7. دادفر، سجاد و نعمتی، نورالدین (1392ش). «مراجع ایرانی و قیام 1920 شیعیان عراق»، فصلنامه پژوهشنامه تاریخ اسلام، شماره نه، بهار.
  8. قاسم پور، داوود، (1384ش). «غائله متحدالشکل کردن لباس»، مجله زمانه، شماره چهل.
  9. سا‌تی، حسن (2014م). قصة‌ عبدالله‌ فیلبی‌ من‌ وثا‌ئق‌ المخا‌برات‌ البریطا‌نیة، بیروت‌، جداول.
  10. الشرعة، إبراهیم فاعور (2010م). «حزب الأحرار الحجازی و دورة السیاسی بین عامی 1928ـ1935، مجلة دراسات العلوم الإنسانیة والاجتماعیة، جلد 37.
  11. صبری پاشا، ایوب (1392ش). مرآة الحرمین، چاپ اول، تهران، نشر مشعر.
  12. صدیقی نخجوانی، رضا (1383). «تغییر لباس و قیام مردم تبریز»، فصلنامه مطالعات تاریخی، شماره چهار، پاییز، 1383.
  13. عبدی خجسته، لیلا (1401ش). «جنبش خلافت در هندوستان و مسئله بقیع»، پژوهشکده حج و زیارت، قم، نشر مشعر.
  14. قاضی‌عسکر، سیدعلی (1400ش). تخریب و بازسازی بقیع به روایت اسناد، چاپ اول، تهران، نشر مشعر.
  15. گروه نویسندگان (1431ق). موسوعة الإمام السید عبدالحسین شرف‌الدین، چاپ دوم، بیروت، دار المورخ العربی.
  16. مرکز النجف (1398ش). موقف النجف الاشرف من الهجوم، چاپ اول، قم، انتشارات فق.
  17. نجاتی، محمدسعید (1401ش). «اسناد مکاتبات مسلمانان هند و یمن برای بازسازی بقیع»، مجموعه اسناد تخریب بقیع، تهیه‌شده در پژوهشکده حج و زیارت، جلد سوم.
  18. ــــــــــ (1398ش). «واکنش علمای عراق به تخریب بقیع»، مجموعه مقالات همایش هند و حرمین شریفین، تهران، تهیه شده در پژوهشکده حج و زیارت، نشر مشعر.
  19. ــــــــــ (1399ش). «اعتراض علامه شرف‌الدین به تخریب بقاع بقیع و تلاش‌های بین‌المللی»، فصلنامه میقات حج، شماره 111.
  20. ویلی، جویس.ان (1373ش). نهضت اسلامی شیعیان عراق، تهران، اطلاعات.
پژوهشنامه حج و زیارت
دوره 8، شماره 1 - شماره پیاپی 20
ویژه‌نامه بقیع
مرداد 1402
صفحه 29-51

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار