جایگاه زیارت نزد گردشگران ونقش آن در تثبیت ارزش‌های فرهنگی (مطالعه مردم نگارانه در اماکن زیارتی شهر شیراز)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی، بخش مدیریت و جهانگردی و هتلداری دانشگاه شیراز

2 استاد دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی، دانشگاه شیراز

چکیده

قرن ۲۱، قرن سحر و جادوی گردشگری است و گردشگری سلاحی قوی‌تر از نام، شهرت و پاداش است. یکی از مهمترین انگیزه‌های گردشگری در جهان، انگیزه مذهبی و زیارتی است. در واقع گردشگران مذهبی، گردشگران فرهنگی هستند که برای زیارت اماکن، آثار، یادمان‌های مذهبی و انجام اعمال دینی و گذران اوقات فراغت خود به مراکز مذهبی جهان سفر می‌کنند.
مطالعه حاضر با روش مردم‌نگاری و تکنیک تحلیل مضمون به توصیف و تفسیر زیارت نزد گردشگران زن می پردازد و نقش زیارت را در تثبیت ارزش های فرهنگی، و ارتباط آن را با فرهنگ مورد بررسی قرار میدهد.
تکنیک گردآوری داده ها، مشاهده مشارکتی و مصاحبه های نیم ساخته است و سی مشارکتکننده با نمونه گیری هدفمند بر اساس ویژگی های گردشگر بودن، دارا بودن سابقه سفر زیارتی و جنسیت انتخاب شدند.
میدان مطالعه، مکانهای زیارتی معروف شهر شیراز بود: حرم حضرت احمد بن موسی(ع)، حرم حضرت سید علاءالدین حسین (ع)، حرم حضرت علی بن حمزه(ع). تعداد پنج تم اصلی که عبارتند از: شناخت، ارزشمندی، کنش خیرخواهانه، قدرت اخلاقی و خودمهارگری استخراج گردید که در نهایت تم کلی، تعالی معنوی تشکیل شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


- باپیری، جعفر(1395)، اندیشه های فلسفی در گردشگری، تهران، نشر مهکامه.
2 - بیرو، آلن(1370)، فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه باقر ساروخانی، تهران :انتشارات کیهان.
3 -پوریانی، محمد حسین (1385). «تبیین مفهوم ارزش با رویکرد جامعه شناختی»، پرتال جامع علوم انسانی، ش یازدهم، صص77-50.
4- ترنر، جاناتان و بیگلی. ال (1370). پیدایش نظریة جامعه شناسی. ترجمة عبدالعلی لهسایی زاده، شیراز: انتشارات نوید، ص 290.
5- تقی­زاده داوری، محمد (1380).« نگاهی به جامعه شناسی زیارت«،  مجله معرفت، شماره 3، صص: 61-59.
6- ثواقب، جهانبخش، رحمانی، محمد جواد(1385)، سیر و سیاحت در قرآن مجید، قم: انتشارات موسسه بوستان کتاب، چاپ اول.
7- جان بزرگی، مسعود،( 1378)، بررسی اثربخشی روان درمانگری کوتاه مدت آموزش خود درمانگری با و بدون جهت گیری مذهبی اسلامی برمهار اضطراب وتنیدگی، تهران، دانشگاه تربیت مدرس.
8-جمعی از نویسندگان (1387)، بصیرت پاسداری، تهران: اداره سیاسی نمایندگی ولی فقیه در سپاه.
9-جوادی، مرتضی(1388). فلسفه زیارت و آیین آن، قم: مرکز نشر اسراء.
10- حیدرآبادی، سیدمهدی(1391). توسعه صنعت گردشگری در چشم اندازی جامع، قم: نشر مولف.
11-خضری، لیلا، بحرینی، مسعود، روانی پور، مریم،میرزایی، کامران(1394)، ارتباط سلامت معنوی با افسردگی و اضطراب مرگ در بیماران سرطانی شهر بوشهر در سال ، فصلنامه پرستاری گروه های آسیب پذیر،ش:2، صص:28-15.
12-ریتزر، جرج (1374). نظریه­های جامعه شناسی در دوران معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، تهران، انتشارات علمی
13- 14-ساروخانی، باقر(1370)، تبیین علی، نامه علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، ش: 2.
15- سبحانی، اسرافیل ومیردریکوندی، رحیم(1393)، آثار روان شناختی زیارت در سلامت معنوی، معرفت، سال:23، ش: 205، صص30-1.
16- شفیعا، سعید (1395) «فراتحلیلی بر رو­ش­شناسی و یافته­های مطالعات کیفیت زندگی گردشگری مقالات فارسی و انگلیسی»، نشریهگردشگری علموفرهنگ، ش2، صص45-33.
17- صالحی، صادق، محمدی، جمال، نیکوفال، زینب (1396)« پدیدارشناسی تجربه گردشگران اماکن مذهبی«، مجله برنامه ریزی توسعه گردشگری مازندران، دوره6، ش:20، صص: 55-34.
18- ضرغام، حمید و توحیدلو، معصومه(1390). «الگوی مدیریت اثربخش گردشگری، مطالعه موردی مقصد مذهبی مشهد»، فصلنامه مدیریت گردشگری، سال7، ش: 16، صص: 52-25.
عابدی جعفری، تسلیمی، حسن، محمدسعید، فقیهی، ابوالحسن، شیخ­زاده، محمد(1390)، »تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده وکاربردی برای تبیین الگوهای موجود در داده های کیفی»، اندیشه مدیریت راهبردی، سال پنجم، ش:2، صص: 198-151.
19-عسکری، محمود (1390).« قدرت افکنی؛ الزامی برای دارندگی»، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.
20-کرسول، جان دبلیو(1391). روش و طرح تحقیق کیفی: انتخاب از میان پنج رویکرد. ترجمه طهمورث حسنقلی­پور؛ اشکان الهیاری و مجتبی براری. تهران: نگاه دانش.
21-طالبی، ابوتراب و علی پور، اله (1392). «گونه­شناسی زیارت و دینداری زائران: معنا کاوی کنش زیارت زائران امام رضا»، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره: 69، صص: 128-107.
         22- محسنی، منوچهر(1379)، بررسی آگاهی ها، نگرش ها و رفتارهای اجتماعی وفرهنگی در تهران، تهران: مرکز پژوهش های بنیادی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
23- موسوی، میرنجف، عبدالله زاده، مهدی و باقری کشکولی، علی(1394)، گردشگری مذهبی، ماهیت و مفاهیم، تهران: آراد کتاب.
24- موسوی، میرنجف؛ کبیری، افشار و باقری کشکولی، علی(1387). «بررسی نقش امامزادگان در توسعه گردشگری زیارتی، مطالعه موردی: حرم مطهر حضرت احمد بن موسی(ع)»، جغرافیا وتوسعه، شماره10، صص: 16-1. 
       26  - نصر، سیدحسین(1341)، «نظری به ادیان عالم، مجله دانشکده ادبیات»، سال 9، ش: 3، صص: 88-63.
25- یوسفی، علی؛ صدیق اورعی، غلامرضا؛ کهنسال، علی و مکری زاده، فهیمه (1391). «پدیدار شناسی تجربی زیارت امام رضا(ع)»،  مجله مطالعات اجتماعی ایران، دوره ششم، شماره 3و 4، صص: 198-180.
 
 
27-Andriotis, k.  (2008). Sacred Site Experience, A phenomenological Study, Annals of Tourism Research, 20(4), 64-84.
28-Dallan.J, T, Daniel H. O. (2003).Tourism, Religion and Spiritual Journeys, Rutledge, USA.
29-  Drule,M, Chis A, Bacila M and Ciornea R. (2012).  A new perspective of non-religious motivations of visitors to sacred sites: evidence from Romania,  Social and Behavioral Sciences. 5( 6), 431 – 435.
30- Gane, Nicholas(2002). Max Weber and postmodern Theory: Rationalization Versus Re-enchantment. New York: Palgrave.
31-Glaser, B; Strauss, A .(1967). Discovery of Grounded Theory, Thansaction
32-Hinmon, A. (2002). An Anthropological exploration of Intersecting Cultures,chin.
33-.Krafess, Jamal( 2005) “The infl uence of the Muslim religion in humanitarian aid”
international review of the red cross, Volume 87 Number 858 June.
34-Marina Abad, G; Basagita G; Omil, Jos; Iriberri, R S(2016). ‘Pilgrimage As Tourism Experience: The Case Of The Ignatian Way’, International Journal of Religious Tourism and Pilgrimage,v:4, pp1-10.
35-Morinis, Alan(1992) Sacred Journeys, Greenwood Press, United States of America.
36-Puchalaski CM, Droff RE. and Hendi IY. Spirituality, religion and healing in palliative care. Clin Geriatr Med 2004, 20: 689-714.
37-Morgan, N., A. Pritchard, and R. Pride (eds.) 2011 Destination Brands: Managing Place Reputation. Oxford: Elsevier.
38-Nye, J. S, Soft Power: The Means to Success in Politics, New York: Public Affairs. 2004.
39- Ooi, C .S(2015). Soft Power, tourism, Springer International Publishing, 1-3.
40-Rysbekova, S. ;Duissenbayeva, A ; Izmailov, I. (2014). Religious Tourism as a Sociocultural Phenomenon of the Present “The Unique Sense Today is a Universal Value Tomorrow. This is the Way Religions are Created and Values are Made.”. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 143, 958-963.