بررسی حکم استحباب غسل زیارت رسول خدا(ص) و ائمه معصومین(ع)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو گروه اخلاق و اسرار پژوهشکده حج و زیارت

چکیده

زیارت رسول خدا(ص) و ائمه معصومین(ع) از عباداتی است که برای آن آداب ویژه‌ای بیان شده است. یکی از این آداب غسل زیارت است که درباره آن دو قول وجود دارد. قریب به اتفاق فقیهانی که متعرض این موضوع شده‌اند، استحباب آن را قطعی یا اجماعی یا بلاخلاف شمرده‌اند و اندکی از فقیهان هم قائل به عدم استحباب آن شده‌اند.
قائلین به استحباب به ادله مختلفی استناد کرده‌اند که عمده‌دلیل آنها روایات است. بخشی از این روایات به عموم و اطلاقشان دلالت بر استحباب غسل زیارت معصومین: دارند. اما بخش دیگری از روایات، روایات خاصی هستند که یا تصریح به سنت بودن غسل زیارت رسول خدا(ص) و ائمه معصومین(ع) دارند یا درباره زیارت معصوم خاصی توصیه به انجام دادن غسل قبل از زیارت ـ از دور یا نزدیک ـ می‌کنند.
دلیل دوم قائلین به استحباب، سیره معصومین(ع) و سیره متشرعه متصل به عصر معصومین(ع) است. در مقابل قول شاذ و نادری وجود دارد که قائل به عدم استحباب غسل زیارت شده و ادله استحباب را تمام نمی‌داند.
به نظر می‌رسد ادله استحباب غسل زیارت تمام است و غسل زیارت معصومین(ع) مستحب است. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. قرآن کریم

    1. آملی، میرزامحمدتقی (1380ق)‌، مصباح الهدی فی شرح العروة الوثقی‌، تهران، مؤلف‌.
    2. ابن براج، القاضی (1406ق)، المهذب، به کوشش مؤسسة سیدالشهدا7، قم، نشر اسلامی.
    3. ابن حمزه طوسی، محمد بن علی (1408ق)، الوسیلة الی نیل الفضیلة، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی.
    4. ابن حیون مغربی، نعمان بن محمد (1408ق)، دعائم‌الإسلام و ذکر الحلال والحرام والقضایا والاحکام، مصحح: آصف فیضی، قم، مؤسسة آل البیت:.
    5. ابن زهره، حمزة بن علی (1417ق)، غنیة النزوع إلی علمی الأصول و الفروع، به کوشش بهادری، قم، مؤسسه امام صادق7.
    6. ابن قولویه، جعفر بن محمد (1356ش)، کامل الزیارات، تحقیق: عبدالحسین امینی، نجف، دارالمرتضویة.
    7. ابن مشهدی، محمد بن جعفر (1419ق)، المزار الکبیر، مصحح: قیومی اصفهانی، جواد، قم، جامعه مدرسین.
    8. ابوالصلاح حلبی، تقی بن نجم (1403ق)، الکافی فی الفقه: به کوشش استادی، اصفهان، مکتبة امیرالمؤمنین7.
    9. اشتهاردی، علی‌پناه ‌(1417ق)، مدارک العروة‌، تهران، دارالأسوة للطباعة و النشر‌.
    10. اصفهانی نجفی، محمدتقی (1427ق)، تبصرة الفقهاء، بی‌جا، مجمع الذخائر الاسلامیه.
    11. انصاری، مرتضی (1415ق)، کتاب الطهارة، قم، کنگره جهانی بزرگداشت شیخ انصاری.
    12. ــــــــــ (1416ق)، فرائد الاصول، قم، انتشارات اسلامی.
    13. بحرالعلوم بروجردی، سیدمهدی (1427ق)، مصابیح الاحکام، قم، میثم تمار.
    14. بحرانی، یوسف بن احمد (1405ق)، الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة، قم، انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    15. بهبهانی، محمدباقر (1424ق)، مصابیح الظلام: قم، مؤسسة العلامة المجدد الوحید البهبهانی.
    16. بهجت، محمدتقی (1423ق)، وسیلة النجاة، قم، شفق، چاپ دوم.
    17. تبریزی، جواد بن علی (1426ق)، منهاج الصالحین، قم،‌ مجمع ‌الإمام المهدی [.
    18. ــــــــــ (1427ق)، المسائل المنتخبة‌، قم، دارالصدیقة الشهیدة3‌.
    19. حر عاملی، محمد بن حسن (1409ق)، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، قم، مؤسسة آل البیت:.
    20. حسینی سیستانی، سیدعلی (1417ق)، منهاج الصالحین، قم، دفتر آیت الله سیستانی، چاپ پنجم.
    21. ــــــــــ (1424ق)، المسائل المنتخبة، قم، دفتر آیت الله سیستانی.
    22. حسینی عاملی، سیدجواد بن محمد (1419ق)، مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامة، قم،
      جامعه مدرسین.
    23. حلّی، یحیی بن سعید (1394ق)، نزهة الناظر فی الجمع بین الأشباه و النظائر، قم، منشورات رضی.
    24. ــــــــــ (1405ق)، الجامع للشرائع: به کوشش گروهی از فضلا، قم، سیدالشهداء.
    25. خمینی، سیدروح‌اللّه (1404ق)، زبدة الأحکام، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی.
    26. خوانساری، سیداحمد بن یوسف (1405ق)‌، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، مصحح: علی‌اکبر غفاری، قم، مؤسسه اسماعیلیان.
    27. خویی، سیدابوالقاسم (1416ق) صراط النجاة (المحشّی)، مصحح: موسی مفیدالدین عاصی عاملی، همراه با حواشی آقا تبریزی، قم، مکتب نشر المنتخب‌.
    28. ــــــــــ (1418ق)، موسوعة الإمام الخوئی، قم، مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی=.
    29. دیلمی، حمزة بن عبدالعزیز (1414ق)، مراسم العلویة فی الاحکام النبویة: محقق: محسن الحسینی الامینی، قم، اهل‌البیت.
    30. سبحانی‌، جعفر (1424ق)، الحج فی الشریعة الإسلامیة الغراء، قم، مؤسسه امام صادق7.
    31. سبزواری، سیدعبدالأعلی (1413ق)، مهذّب الأحکام، قم، مؤسسه المنار.
    32. شبیری زنجانی، سیدموسی (1428ق)، المسائل الشرعیة، قم، مؤسسة نشر الفقاهة.
    33. شهید اول، محمد بن ‌مکی (1414ق)، الدروس الشرعیة فی فقه الامامیة، قم، نشر اسلامی.
    34. ــــــــــ (1419ق)، ذکری الشیعة فی احکام الشریعة، قم، آل‌البیت:.
    35. شهید ثانی، زین‌الدین بن علی (1402ق)‌، روض الجنان فی شرح إرشاد الأذهان، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم‌.
    36. ــــــــــ (1420ق)‌، الفوائد الملیة لشرح الرسالة النفلیة‌، مصحح: محمدحسین مولوی‌، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
    37. ــــــــــ (1413ق)، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، قم، المعارف الإسلامیة، چاپ اول.
    38. شیخ صدوق، محمد بن علی (1378ق)، عیون أخبار الرضا7، مصحح: لاجوردی، مهدی، نشر جهان، تهران.
    39. ــــــــــ (1413ق)، من لا یحضره الفقیه، مصحح: غفاری، علی‌اکبر، قم، جامعه مدرسین.
    40. صافی گلپایگانی، علی (1427ق)، ذخیرة العقبی فی شرح العروة الوثقی، قم، گنج عرفان.
    41. صافی گلپایگانی، لطف‌الله (1416ق)، هدایة العباد، قم، دارالقرآن الکریم.
    42. صدر، محمدباقر (1417ق)، بحوث فی علم اصول، بیروت، دارالاسلامیه.
    43. صمیری، مفلح بن حسن (1417ق)، کشف الالتباس عن موجز أبی‌العباس، قم، مؤسسه صاحب الامر.
    44. طباطبائی، سیدعلی (1412ق)، ریاض المسائل، قم، النشر الاسلامی.
    45. طبری آملی، محمد بن أبی‌القاسم (1383ق)، بشارة المصطفی لشیعة المرتضی (ط ـ القدیمة)، نجف، المکتبة الحیدریة.
    46. طوسی، محمد بن حسن (1387ق)، المبسوط فی فقه الامامیة، تهران، مرتضوی.
    47. ــــــــــ (1407ق)، تهذیب الأحکام، مصحح: حسن الموسوی خرسان، دارالکتب الإسلامیه، تهران.
    48. ــــــــــ (1411ق)، مصباح المتهجّد و سلاح المتعبّد، مؤسسة فقه الشیعه، بیروت.
    49. عراقی، آقا ضیاء‌الدین و کزازی، علی (1414ق)، شرح تبصرة المتعلمین، مصحح: محمدحسون‌، قم، جامعه مدرسین.
    50. علامه حلی، حسن بن یوسف (1412ق)‌، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، مصحح: بخش فقه در جامعه پژوهش‌های اسلامی‌، مشهد، مجمع البحوث الإسلامیة.
    51. ــــــــــ (1419ق)، نهایة الأحکام فی معرفة الاحکام، قم، مؤسسه آل‌البیت:.
    52. علی بن موسی7امام هشتم (1406ق)، الفقه المنسوب إلی الإمام الرضا7‏، مشهد، مؤسسة آل‌البیت:‏.
    53. فاضل لنکرانی، محمد (1422ق)، الأحکام الواضحة، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار:.
    54. فاضل هندی، محمد بن حسن (1416ق)، کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، قم، نشر اسلامی.
    55. فیض کاشانی، محمدمحسن بن شاه مرتضی (1429ق)‌، معتصم الشیعة فی أحکام الشریعة‌، مصحح: مسیح توحیدی‌، تهران، مدرسه عالی شهید مطهری.
    56. ــــــــــ (1416ق)، النخبة فی الحکمة العملیة و الأحکام الشرعیة، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی.
    57. کاشف الغطاء، جعفر بن خضر (بی‌تا)، شرح طهارة قواعد الأحکام‌، بی‌جا، مؤسسه کاشف الغطا.
    58. ــــــــــ (1422ق)، کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغراء (ط ـ الحدیثة)، قم، دفتر تبلیغات اسلامی قم.
    59. کلینی، محمد بن یعقوب (1375ش)، الکافی، به کوشش غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
    60. مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی (1403ق)، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، تحقیق: جمعی از محققان، بیروت، دار إحیاءالتراث العربی.
    61. ــــــــــ (1404ق)، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، تهران.
    62. ــــــــــ (1406ق)، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، مصحح: رجائی، مهدی، قم، کتابخانه آیه الله مرعشی نجفی.
    63. مجلسی، محمدتقی (1406ق)، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه (ط -القدیمة)، قم.
    64. ــــــــــ (1414ق)، لوامع صاحبقرانی مشهور به شرح من لایحضره الفقیه، قم، مؤسسه اسماعیلیان.
    65. محقق حلی، جعفر بن حسن (1408ق)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم، مؤسسه اسماعیلیان.
    66. ــــــــــ (1410ق)، المختصر النافع، تهران، البعثه.
    67. محقق کرکی، علی بن حسین (1413ق)‌، الموجز فی المتعة ‌ـ خلاصة الإیجاز فی المتعة، قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید.
    68. مفید، محمد بن محمد (1413ق)، المقنعة، قم، جامعه مدرسین، چاپ اول.
    69. ــــــــــ (1413ق)، کتاب المزار، قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید=، چاپ اول.
    70. مقدس اردبیلی، احمد بن محمد (1362ش)، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، قم، چاپ مجتبی عراقی.
    71. مکارم شیرازی، ناصر (1424ق)، رساله توضیح المسائل، قم، انتشارات مدرسه امام علی بن ابی‌طالب7.
    72. موسوی گلپایگانی، سیدمحمدرضا (1413ق)، هدایة العباد، قم، دارالقرآن الکریم.
    73. موسوی عاملی، محمد بن علی (1411ق)، مدارک الأحکام فی شرح عبادات شرائع الإسلام، بیروت، مؤسسه آل البیت:، چاپ اول.
    74. نائینی، محمدحسین (1376ش)، رسالة الصلاة فی المشکوک، قم، مؤسسة آل البیت.
    75. نجفی، محمدحسن (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت، دار إحیاءالتراث العربی.
    76. نراقی، احمد بن محمدمهدی (1415ق)، مستند الشیعة فی احکام الشریعة، قم، آل‌البیت.
    77. همدانی، رضا (1421ق)، مصباح الفقیه، به کوشش باقری و دیگران، قم، مهدی موعود.
    78. وحید خراسانی، حسین (1428ق)، منهاج الصالحین، قم، مدرسه امام باقر7.
    79. یزدی، سیدمحمدکاظم (1409ق)، العروة الوثقی، بیروت، مؤسسة الأعلمی.