بررسی مشروعیت غسل زیارت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مدرس سطوح عالی حوزه علمیه قم و پژوهشگر مرکز فقهی ائمه اطهار (ع)

2 مدرس سطوح عالی حوزه علمیه قم

3 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه قم

چکیده

زیارت اهل‌بیت(ع) در طول تاریخ از مهم‌ترین مسائل پیش روی مسلمانان به خصوص امامیه بوده و مسائل مربوط به آن نیز از اهمیت فراوانی برخوردار است؛ از آن جمله غسل زیارت است که مشروعیت آن همواره مورد سؤال و بحث بوده است. از مجموع دلایل اثبات مشروعیت غسل زیارت، إجزای آن از وضو از دیدگاه بعضی از فقهاست. با توجه به اختلافی بودن مشروعیت این غسل بین فقها و عدم تأیید مشروعیت آن از دیدگاه مشهور فقهای معاصر، در نوشته حاضر به روش تحلیلی ـ اجتهادی از منابع کتابخانه‌ای مسئله بررسی شده است. نگارندگان با قرار دادن روایت جامعه کبیره در بین ادله اثبات مشروعیت و همچنین لحاظ ارتکاز متشرعین و تأیید آن با برخی روایات، در نهایت دیدگاه مشروعیت غسل زیارت را ترجیح داده‎اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. منابع

    1. آخوند خراسانی، محمدکاظم، (۱۴۱۳ق)، اللمعات النیرة فی شرح تکملة التبصرة‌، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه.
    2. ابن ادریس، محمد بن احمد، (1410ق‌)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه.
    3. ابن ‌براج، عبدالعزیز بن نحریر، (1406ق)، المهذب‌، تصحیح و تحقیق تحت إشراف جعفر سبحانی، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه.
    4. ابن سعید حلی، یحیی بن سعید، (1394ق‌)، نزهة الناظر فی الجمع بین الأشباه و النظائر‌، قم، منشورات رضی‌.
    5. ابن زهره، حمزة بن علی، (1417ق‌)، غنیة النزوع إلی علمی الأصول و الفروع‌، قم، مؤسسه امام صادق.
    6. ابن غضائری، احمد بن ابی‌عبدالله، (بی‎تا)، رجال ابن الغضائری، قم.
    7. ابن فهد حلی، احمد بن محمد، (۱۴۰۹ق)، الرسائل العشر، تصحیح: سیدمهدی رجائی، قم، انتشارات کتابخانه آیة‌الله مرعشی نجفی.
    8. ابن ‌قولویه، جعفر بن محمد، (۱۳۵۶ق)، کامل الزیارات، تصحیح غلامرضا عرفانیان یزدی، نجف، المطبعة المبارکة المرتضویة.
    9. ابوالصلاح حلبی، تقی بن نجم، (1403ق‌)، الکافی فی الفقه‌، تصحیح: رضا استادی‌، اصفهان، کتابخانه عمومی امام امیر المؤمنین7.
    10. اصفهانی، سیدابوالحسن‌، (1422ق‌)، وسیلة النجاة‌، شارح سیدروح‌الله موسوی خمینی، قم، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
    11. انصاری، مرتضی بن محمدامین، (1415ق)، کتاب الطهارة (للشیخ الأنصاری)، قم، کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، چاپ اول.
    12. ــــــــــ ، (۱۴۱۵ق)، کتاب الطهارة، تصحیح گروه پژوهش در کنگره، قم، کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
    13. بحرانی، یوسف بن احمد، (۱۴۰۵ق)، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة‌، تحقیق و تصحیح: محمد تقی ایراونی، سیدعبدالرزاق مقرم، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه.
    14. بهبهانی، محمدباقر بن محمداکمل، (۱۴۲۴ق)، مصابیح الظلام، تحقیق و تصحیح: گروه پژوهش مؤسسه وحید بهبهانی، مؤسسة العلامة المجدد الوحید البهبهانی.
    15. بهجت، محمدتقی، (1423ق)،‌ وسیلة النجاة‌، قم، انتشارات شفق‌.
    16. تبریزی، جواد بن علی، (1426ق)، منهاج الصالحین (للتبریزی)، قم، مجمع الإمام المهدی[، چاپ اول.
    17. حر عاملی، محمد بن حسن، (۱۴۰۹ق)، وسائل الشیعة، تصحیح: گروه پژوهش مؤسسه آل البیت:، قم، مؤسسه آل البیت:.
    18. ــــــــــ ، (۱۴۱۲ق)، هدایة الأمة إلی أحکام الأئمة منتخب المسائل‌، تصحیح:‌ بخش حدیث در جامعه پژوهش‌های اسلامی، مشهد، مجمع البحوث الاسلامیة.
    19. حسینی عاملی، سیدجواد بن محمد، (۱۴۱۹ق)، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة، تحقیق و تصحیح: محمدباقر خالصی، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    20. خمینی، سیدروح الله، (1424ق)، توضیح المسائل (محشّی ـ امام خمینی)، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ هشتم.
    21. خوانساری، آقا حسین بن محمد‌، (1430ق)، مشارق الشموس فی شرح الدروس‌، تحقیق و تصحیح: سیدجواد ابن الرضا‌.
    22. خویی، سیدابوالقاسم (1418ق)، موسوعة الإمام الخویی، قم، مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخویی، چاپ اول.
    23. ـــــــــ ، (1410ق)، منهاج الصالحین (للخویی)، قم، نشر مدینة العلم.
    24. ـــــــــ ، (بی‎تا)، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرجال، بی‌جا، بی‌چا.
    25. سیستانی، سیدعلی، (بی‎تا)، منهاج الصالحین (للسیستانی).
    26. شبیری زنجانی، سیدموسی، (1430ق)، رساله توضیح المسائل، قم، انتشارات سلسبیل.
    27. شهید اول، محمد بن مکی، (۱۴۱۲ق)، البیان، تصحیح: محمد حسون، قم، نشر محقق تاریخ.
    28. ــــــــــ ، (۱۴۱۷ق)، الدروس الشرعیة فی فقه الامامیة، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه.
    29. ــــــــــ ، (۱۴۰۸ق)، النفلیة، تصحیح: مرکز پژوهش‌های اسلامی، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
    30. ــــــــــ ، (۱۴۱۹ق)، ذکری الشیعة فی أحکام الشریعة، تحقیق و تصحیح: جمعی از پژوهشگران در مؤسسه آل البیت:، قم، مؤسسه آل البیت:.
    31. شیخ صدوق، محمد بن علی، (۱۳۶۲ش)، الخصال‏، تحقیق و تصحیح: علی اکبر غفاری، قم، جامعه مدرسین.
    32. ــــــــــ ، (۱۳۷۸ش)، عیون أخبار الرضا، تحقیق و تصحیح: مهدی لاجوردی، تهران، نشر جهان.
    33. ــــــــــ ، (۱۴۰۵ق)، من لا یحضره الفقیه، تحقیق: حسن خرسان، بیروت، دار الاضواء.
    34. ــــــــــ ، (1406ق)، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، قم، دار الشریف الرضی للنشر، چاپ دوم.
    35. صاحب جواهر، محمدحسن بن باقر‌، (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع، تصحیح و تحقیق: عباس قوچانی و علی آخوندی‌، بیروت، دار إحیاء التراث.
    36. صیمری، مفلح بن حسن (حسین)، (۱۴۱۷ق)، کشف الالتباس عن موجز أبی‌العباس، تحقیق و تصحیح: محمد باقری، محمد حسون، قم، مؤسسه صاحب الأمر[.
    37. طباطبایی‌ کربلایی، سیدعلی بن محمد، (1418ق)، ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدلائل، تصحیح محمد بهره‌مند، محسن قدیری، کریم انصاری، علی مروارید، قم، مؤسسه آل البیت:.
    38. طوسی، محمد بن حسن‌، (1387ق)، الجمل و العقود فی العبادات‌، مشهد، مؤسسه نشر دانشگاه فردوسی.
    39. ــــــــــ ، (1387ق‌)، المبسوط فی فقه الإمامیة‌، تحقیق: سیدمحمدتقی کشفی‌، تهران، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
    40. ــــــــــ ،‏ (1407ق)، تهذیب الأحکام، تحقیق: حسن الموسوی‏ خرسان، تهران‏، دار الکتب الإسلامیه‏.
    41. عراقی، ضیاءالدین، (۱۴۱۴ق)، تبصرة المتعلمین، تحقیق و تصحیح: محمد حسون، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    42. علامه حلی، حسن بن یوسف، (1410ق)، إرشاد الأذهان إلی أحکام الإیمان‌، تحقیق: فارس حسون‌، قم،‌ جامعه مدرسین حوزه علمیه.
    43. ــــــــــ ، (1411ق‌)، تبصرة المتعلمین فی أحکام الدین‌، تحقیق و تصحیح: محمد هادی یوسفی غروی‌، تهران،‌ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‌.
    44. ــــــــــ ، (1412ق)، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب‌، تحقیق و تصحیح: بخش فقه در جامعه پژوهش‌های اسلامی‌، مشهد، مجمع البحوث الإسلامیة‌.
    45. ــــــــــ ، (1419ق)، نهایة الإحکام فی معرفة الأحکام‌، قم، مؤسسه آل البیت:.
    46. علی بن موسی8، امام هشتم، (1406ق)، الفقه ـ فقه الرضا، مشهد، مؤسسه آل البیت:، چاپ اول.
    47. فاضل هندی، محمد بن حسن، (1416ق‌)، کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام،‌ تصحیح: گروه پژوهش دفتر انتشارات اسلامی‌، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه.
    48. فیض کاشانی، محمدمحسن بن شاه مرتضی، (۱۴۰۶ق)، الوافی، تصحیح: ضیاء الدین حسینی اصفهانی، اصفهان، کتابخانه امام امیر المؤمنین علی7.
    49. کلینی، محمد بن یعقوب، (۱۴۰۷ق)، الکافی، تصحیح: علی اکبر غفاری، تهران، دار الکتب الاسلامیة.
    50. مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، (۱۴۰۴ق)، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول‌، تصحیح: سیدهاشم رسولی، تهران، دار الکتب الاسلامیة.
    51. محقق حلی، جعفر بن حسن‌، (1408ق)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام‌، تحقیق و تصحیح: عبدالحسین محمد علی بقال‌، قم، مؤسسه اسماعیلیان‌.
    52. ــــــــــ ، (1418ق‌)، المختصر النافع فی فقه الإمامیة‌، قم، مؤسسة المطبوعات الدینیة‌.
    53. مفید، محمد بن محمد، (1413ق‌)، المقنعة‌، قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید.
    54. ــــــــــ ، (۱۴۱۴ق)، الاختصاص، تحقیق: علی‌اکبر الغفاری و محمود الزرندی، بیروت، دار المفید.
    55. مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، (۱۴۰۳ق)، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان‌، تحقیق و تصحیح: مجتبی عراقی علی‌پناه اشتهاردی و حسین یزدی اصفهانی، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه.
    56. موسوی عاملی، محمد بن علی، (۱۴۱۱ق)، مدارک الأحکام فی شرح عبادات شرائع الإسلام‌، تصحیح: گروه پژوهش آل البیت:، قم، مؤسسه آل البیت:.
    57. میرزای قمّی، ابوالقاسم بن محمدحسن، (۱۴۱۷ق)، غنائم الأیام فی مسائل الحلال و الحرام‌، قم، انتشارات دفتر تبلیغات،.
    58. نجاشی، احمد بن علی، (1407ق)، رجال النجاشی ـ فهرست أسماء مصنفی الشیعة، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    59. نراقی، احمد بن محمدمهدی‌، (1415ق‌)، مستند الشیعة فی أحکام الشریعة‌، تحقیق و تصحیح: گروه پژوهش مؤسسه آل البیت:، قم، مؤسسه آل البیت:.
    60. نوری، حسین‌ بن محمدتقی، (1408ق‌)، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، تصحیح: گروه پژوهش مؤسسه آل البیت:، بیروت، مؤسسه آل البیت.
    61. همدانی، رضا بن محمد هادی، (۱۴۱۶ق)، مصباح الفقیه، تصحیح: محمد باقری، نورعلی نوری، محمد میرزایی، سیدنورالدین جعفریان، قم، مؤسسة الجعفریة لاحیاء التراث و مؤسسة النشر الاسلامی.

    یزدی، سیدمحمدکاظم بن عبدالعظیم‌، (1409ق)، العروة الوثقی فیما تعم به البلوی‌، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.