تعینات ساختاری در روابط ایران و عربستان؛ از دکترین دوستونی تا پس از بهار عربی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه حقوق و علوم سیاسی دانشکده حقوق دانشگاه ازاد اسلامى واحد تهران مرکزی

چکیده

مقاله پیشرو با بررســی تطبیقی و تحلیل تاریخی، به دلایل تداوم تقابل ایران و عربستان طی نیم قرن اخیر می‌پردازد و مدعی است الزامات ساختاری قدرت در سطح نظام بین الملل و وضعیت موازنه قدرت در سطح منطقه‌ای، مهمترین مؤلفه‌های تعین‌زا در تداوم تنش و تقابل میان ایران و عربستان اســت. مقاله پس از تبیین نظری دو شکل ایجابی و سلبی، به تحلیل تاریخی می‌پردازد و روابط ایران و عربســتان را در مقاطع خروج انگلســتان از خلیج فارس و دکترین دوستونی نیکسون، انقلاب اسلامی، جنگ ایران و عراق، حمله صدام به کویت در1991 میلادی، حمله امریکا به عراق در  2003میلادی، جنگ  33روزه اسرائیل علیه حزب الله لبنان و در نهایت، روابط ایران و عربستان پس از بهار عربی در  2010میلادی، تحلیل و تبیین نظری می‌کند. در پایان نیز راهکارهایی برای مدیریت تقابل دو کشــور ارائه می‌دهد. روش پژوهش، توضیحی ـ تبیینی ـ تجویزی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. 1. برچیل، اسکات و اندرو لینکلیتر (1395)، نظریه‌های روابط بین‌الملل، ترجمه سیدحسن میرفخرایی، تهران، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.

    2. چرنوف، فرد (1395)، نظریه و زبر نظریه در روابط بینالملل مفاهیم متعارض، مترجم علی‌رضا طیب، تهران، نشر ‌نی.

    3. رمضانی، روح‌الله (1381)، چارچوبی تحلیلی برای بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، ترجمه علیرضا طیب، نشر نی.

    4. سامرایی، وفیق (1388)، ویرانی دروازه‌های شرقی، ترجمۀ عدنان قارونی، تهران، مرکز مطالعات جنگ.

    5. سیف‌زاده، حسین و جلیل روشندل (1382)، تعارضات ساختاری در خلیج فارس، تهران، مرکز مطالعات خاورمیانه.

    6. لیتل، ریچارد (1389)، تحول در نظریه موازنه قوا، ترجمه و بررسی غلامعلی چگنی‌زاده، تهران، ابرار معاصر.

    7. موسوی‌نیا، سیدرضا (1398)، «بی‌طرفی مثبت؛ ساختاری برای سیاست راهبردی ایران در منازعات خاورمیانه»، مجموعه مقالات سومین همایش بین‌المللی، نظام بین‌الملل، تحولات منطقه‌ای و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران، دانشگاه علامه طباطبایی.

    8. میرشایمر، جان (1388)، تراژدی سیاست قدرت‌های بزرگ، ترجمه غلامعلی چگنی‌زاده، تهران، دفتر مطالعات وزارت امور خارجه.

    9. والتز، کنت (1392)، نظریه سیاست بین‌الملل، ترجمه غلامعلی چگنی‌زاده و داریوش یوسفی، تهران، دفتر مطالعات وزارت امور خارجه.

    10. ولایتی، علی‌اکبر (1376)، تاریخ سیاسی جنگ تحمیلی عراق علیه جمهوری اسلامی ایران، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

    11. ویلیامز، پل دی (1392)، درآمدی بر بررسی‌های امنیت، مترجم علیرضا طیب، تهران، نشر امیرکبیر.

    12. Cordesman, Anthoney, (1984) The Gulf and The Search for Strategic Stability: Saudi Arabia, The Military Balance in The Gulf, And Trends in The Arab-israeli Military Balance, west view special studies on middle east, London. 

    13. Congressional Quarterly (1991), 23 March.

    14. kingdom Foreign Policy (2005), Ministry of Foreign Kingdom of Saudi Arabia, see : www.mfa.gov.

    15. Larson, Wel (1997), Trust and missed opportunities in internationalrelation, Political Psychology, Vol.18

    16. Lindell, Jordan (2009), Clausewitz: War, Peace and Politics, https://www.e-ir.info/2009/11/26/clausewitz-war-peace-and-politics

    17. Matthews, Ken (2003), The Gulf and the search for strategic stability, Westview Press; Routledge.

    18. Matthiesen, Tony (2015), The Other Saudis, Shiism, Dissent and Sectarianism, Cambrige University Press.

    1. 19.  New York Times, 23 September 1990, p. A 19.

    20. Nixson, Richard (1970), United States Foreign Policy for the 1970’s: A New Strategy for Peace (Washington, D.C.: GPO, 1970).

    21. Noyes, James H. (1982), Persian Gulf Security and U.S. Policy, Stanford: Hoover Institution Press.

    22. Rathbun (2009), A rose by any other name: Neoclassical realism as the logical and necessary extension of structural realism, Security Studies

    23. Reuters (2009), Saudi, Iran working on deal to end Lebanon crisis.

    24. Saunder, Harold H. (1985), The Iran-Irak war: Implications for U.S. Policy, Washington, D.C.: National Defense University Press.

    25. wehrey, Fredric & ETC. (2009), Saudi-Iranian Relations Since the Fall of Saddam: Rivalry, Cooperation, and Implications for U.S. Policy, Rand corporation