خروج از مکه بعد از عمره تمتع و تعیین محدوده آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه تهران- پردیس فارابی

2 استاد دانشگاه تهران- پردیس فارابی

چکیده

تحقیق پیش رو به بررسی حکم خروج از مکه پس از ادای عمره تمتع، با توجه به توسعه این شهر در عصر حاضر پرداخته است. نتایج این تحقیق، که به صورت کتابخانه‌ای و نرم‌افزاری و با تحلیل ادله صورت گرفته، حاکی از این است که حکم خروج از مکه توسعه یافته کنونی، تابع رأی فقیه در اصل حکم خروج از مکه است؛ به این معنا که اگر فقیه معتقد باشد نهی از خروج از مکه، ارشادی یا به دلیل رعایت و محافظت بر زمان ادای حج است، خروج از مکه بدون حاجت یا با فرض علم به عدم فوت حج، جایز است؛ اما اگر معتقد باشد که محافظت بر زمان ادای حج، حکمت نهی از خروج اســت، متعلق حرمت، خروج از آخرین نقطه مسکونی شهر مکه در زمان حاضر و نه در عصر صدور روایات است؛ زیرا نظر عرف در تطبیق مفهوم «شهر مکه» بر مصداق آن، معتبر نیســت و دراین‌باره باید به رأی فقیه مراجعه کرد. در این صورت، فقیه ممکن است با توجه به روایات وارد در موضوع قصر نماز در ســفر، محدوده شهر مکه را تا جایی بداند که خانه‌های مسکونی شهر توسعه یافته است. در داوری این دیدگاه‌ها با توجه به ظهور روایات، به نظر می‌رسد عقیده ارشادی بودن نهی و جواز خروج از مکه به طور مطلق، به صواب نزدیکتر باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


1. آملی، میرزامحمدتقی (1380ق)، مصباح الهدی فی شرح عروة‌الوثقی، تهران، نشر مؤلف،چاپ اول.
2. ابن ادریس، محمد بن احمد (1410ق)، السرائرالحاوی لتحریر الفتاوی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم.
3. ابن فهد حلی، احمد بن محمد (1407ق)، المهذب البارع فی شرح مختصر النافع، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول.
4. اشتهاردی، علی‌پناه (1424ق)، مدارک العروه، تهران، دار الاسوه، چاپ اول.
5. انصاری، محمد بن شجاع (1424ق)، معالم الدین فی فقه آل یاسین، قم، چاپ اول.
6. حر عاملی، محمد بن حسن (1409ق)، تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه، قم، مؤسسة آل البیت:، چاپ اول.‌
7. حسینی شاهرودی، سیدمحمود بن علی (1402ق)،‌ کتاب الحج، قم، مؤسسه انصاریان، چاپ اول.
8. خراسانی، محمد کاظم هروی (1409ق)، کفایه الاصول، قم، مؤسسه آل البیت:، چاپ اول.
9. سبزواری، سیدعبدالاعلی (1413ق)، مهذب الاحکام، قم، المنار، چاپ چهارم.
10. شهید اول، محمد بن مکی (1417ق)، الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم.
11. شهید ثانی، زین‌الدین بن علی (1419ق)، فوائد القواعد، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول.
12. طوسی، محمد بن حسن (1387ق)، المبسوط فی فقه الامامیه، تهران، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، چاپ سوم.
13. طوسی، محمد بن علی (1408ق)، الوسیله الی نیل الفضیله، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی، چاپ اول.
14. علامه حلی، حسن بن یوسف (1410ق)، إرشاد الأذهان إلی أحکام الإیمان، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، چاپ اول.
15. ــــــــــــــ  (1412ق)، منتهی المطلب، مشهد، مجمع البحوث الإسلامیة، چاپ اول.‌
16. ــــــــــــــ  (1413ق)، قواعد الاحکام، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول.
17. ــــــــــــــ  (1414ق)، تذکرة الفقهاء، قم، مؤسسه آل البیت:، چاپ اول.‌
18. ــــــــــــــ  (1420ق)، تحریر الاحکام، قم، مؤسسه امام صادق7، چاپ اول.
19. علیدوست، ابوالقاسم (1394ش)، فقه و عرف، تهران، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ پنجم.
20. فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله (1404ق)، التنقیح الرائع لمختصر الشرائع، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی، چاپ اول.
21. فخر المحققین، محمد بن حسن بن یوسف (1387ق)، ایضاح الفوائد، قم، مؤسسه اسماعیلیان، چاپ اول.
22. فیاض کابلی، محمد اسحاق (بی‌تا)، تعالیق مبسوطه علی العروة الوثقی، قم، انتشارات محلاتی، چاپ اول.
23. کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق)، کافی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم.
24. محقق حلی، نجم‌الدین جعفر بن حسن (1418ق)، المختصر النافع فی فقه الامامیه، قم، مؤسسة المطبوعات الدینیة، چاپ ششم.
25. محقق سبزواری، محمدباقر بن محمد مؤمن (1427ق)،‌ ذخیرة المعاد فی شرح الارشاد، قم، مؤسسه آل البیت:، چاپ اول.
26. محقق کرکی، علی بن حسین (1414ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم، مؤسسه آل البیت:، چاپ دوم.
27. مظاهری، منصور (1397ش)، مناسک حج، تهران، نشر مشعر.
28. موسوی عاملی، محمد بن علی (1419ق)، مدارک الاحکام فی شرح عبادات شرایع الاسلام، بیروت، مؤسسه آل البیت:، چاپ اول.
29. یزدی، محمد کاظم بن عبدالعظیم (1409ق)، العروة الوثقی، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، چاپ دوم.
30. ــــــــــــــ  (1419ق)، العروة الوثقی (محشی)، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول.