در نبود اسناد و آثار مکتوب درباره زمان و چگونگی پیدایش بسیاری از مکان‌های مقدس و زیارتگاه‌ها، باورهای مردم درباره آنها در دوره‌های مختلف دستخوش تغییر و تحول شده و گاه حتی به تغییر کاربری یا ماهیت آنها منجر شده است. نمونه‌ای از این دست زیارتگاه‌ها، مزار «بیت‌الاحزان» در قبرستان بقیع در مدینه منوّره است. در این نوشتار، به عنوان نمونه موردی، سیر تحوّل باورهای مردم درباره مزار بیت‌الاحزان، به روش توصیفی ـ تحلیلی و بر اساس منابع تاریخی و جغرافیایی در حدفاصل سده‌های سوم تا ششم هجری، بررسی شده است. نتایج این بررسی نشان می‌دهد که بیت‌الاحزان، در سده‌های اولیه اسلامی به نام «مسجد فاطمه» شهرت داشته و احتمالاً در اصل محل دفن حضرت فاطمه بنت اسد بوده؛ اما در دوره‌های بعدی با انتساب به حضرت فاطمه زهرا (س)، باورهای دیگری درباره آن شکل گرفته و نهایتاً در نیمه دوم سده ششم، که مدینه به شهری شیعه‌نشین تبدیل شده بود، نام و باور کنونی رایج درباره آن تثبیت شده است.
)