بررسی فقهی حکم انتقال اموات به مشاهد مشرفه جهت تدفین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مشهد

2 دانشیار رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مشهد

چکیده

انتقال اموات به مشاهد مشرفه از سنت هایی است که از دیرباز بین شیعیان رواج داشته است. از نظر فقهی اصل اولی در مسئله، عدم استحباب انتقال اموات به مشاهد مشرفه است؛ خصوصاً که بر تعجیل در دفن میت نیز تأکید شده است؛ اما اجماعات فقها و اطلاقاتی در اخبار مقابل این اصل قرار دارد. مسئله اصلی پژوهش حاضر این است که استحباب انتقال اموات به مشاهد مشرفه در قیود مختلف (مانند آنجا که نقل میت مستلزم تقطیع اعضای او باشد یا موجب فساد میت شود یا نبش قبر برای نقل میت لازم باشد) چه اندازه اطلاق دارد. نتایج این تحقیق - که به صورت کتابخانه ای و نرم افزاری بوده - حاکی از آن است که استحباب مذکور آنجا که نقل میت مستلزم تقطیع اعضا یا فساد میت شود اطلاق ندارد و مستحب نیست؛ اما در نبش قبر میت جهت انتقال او به مشاهد مشرفه می توان ادعای استحباب کرد، مادامی که نبش قبر موجب هتک حرمت میت و برخاستن بوی نامطبوع از جسد و آزار مسلمانان نباشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. * قرآن کریم.

    1. آخوند خراسانی، محمدکاظم (۱۴۰۹ق)، کفایة الاصول، قم، مؤسسة آل البیت، چاپ اول.
    2. ابن حیون، نعمان بن محمد(۱۳۸۵ق)، دعائم الاسلام و ذکر الحلال و الحرام، قم، مؤسسة آل البیت، چاپ دوم.
    3. ابن ادریس، محمد بن منصور (۱۴۰۱ق)، کتاب السرائر، قم، مؤسسه نشر اسلامی، چاپ دوم.
    4. ابن خلکان، احمد بن محمد (۱۹۷۱م)، وفیات الاعیان و أبناء الزمان، بیروت، دار صادر.
    5. ابن طاووس، علی بن موسی (۱۳۷۵ش)، مصباح الزائر، [بی جا]، مؤسسة آل البیت.
    6. ابن قولویه، جعفر بن محمد (۱۴۱۷ق)، کامل الزیارات، قم، مؤسسه نشر اسلامی، چاپ اول.
    7. امینی، عبدالحسین (۱۳۶۹ق)، الغدیر، نجف اشرف، مطبعة الزهراء، چاپ اول.
    8. بحرانی، یوسف بن احمد (۱۴۲۳ق)، الدرر النجفیة، بیروت، دارالمصطفی.
    9. ــــــــــــــــــــــــــ (۱۹۹۳م)، الحدائق الناضرة، بیروت، دارالاضواء، چاپ سوم.
    10. پولاک، یاکوپ ادوارد (۱۳۶۸ش)، سفرنامه پولاک، ترجمه کیکاووس جهانداری، تهران، انتشارات خوارزمی، چاپ دوم.
    11. حر عاملی، محمد بن حسن (۱۴۰۹ق)، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ چهارم.
    12. حسین هاشمی، زهرا؛ علیان، فاطمه، (۱۳۹۴)، «سنت دفن مرده در جوار مزارات متبرکه شیعه از نگاه سفرنویسان اروپایی»، رهیافت تاریخی، ش۱۰، ص ۳۳-۴۶.
    13. خویی، سید ابوالقاسم (۱۴۱۸ق)، موسوعة الامام الخویی، قم، مؤسسة احیاء آثار الامام الخویی، چاپ اول.
    14. ـ دیلمی، حسن بن محمد (۱۳۴۲ق)، ارشاد القلوب، نجف، دارالفکر.
    15. سبزواری، عبدالاعلی (۱۹۷۷م)، مهذب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام، نجف اشرف، مطبعة الآداب.
    16. سبزواری، محمدباقر (۱۳۷۴ق)، ذخیرة المعاد فی شرح الارشاد، [بی جا]، مؤسسة آل البیت.
    17. شهرستانی، هبة الدین (۱۳۲۹ق)، تحریم نقل الجنائز المتغیرة، بغداد، مطبعة الشابندر، چاپ سوم.
    18. شهید اول، محمد بن مکی (۱۴۱۹ق)، ذکری الشیعة فی احکام الشریعة، قم، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، چاپ اول.
    19. شهید ثانی، زین الدین بن علی (۱۴۲۲ق)، روض الجنان فی شرح ارشاد الاذهان، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، چاپ اول.
    20. ـــــــــــــــــــــــــــ (۱۴۲۵ق)، مسالک الافهام الی آیات الاحکام، قم، مؤسسة المعارف الاسلامیه، چاپ سوم.
    21. شیخ صدوق، محمد بن علی (۱۳۸۵ق)، علل الشرائع، نجف، المکتبة الحیدریه، چاپ اول.
    22. ــــــــــــــــــــــــــ (۱۴۱۳ق)، من لایحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
    23. صاحب جواهر، محمدحسن بن باقر (۱۴۰۴ق)، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
    24. طبرسی، فضل بن حسن (۱۳۷۲ش)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصرخسرو، چاپ هفتم.
    25. طوسی، محمد بن حسن (۱۴۰۰ق)، النهایة فی مجرد الفقه والفتاوی، بیروت، دارالکتاب العربی.
    26. علامه حلی، حسن بن یوسف (۱۴۱۴ق)، تذکرة الفقهاء، قم، مؤسسة آل البیت.
    27. غروی، میرزاعلی (۱۴۱۰ق)، التنقیح فی شرح العروة الوثقی، قم، دارالهادی، چاپ سوم.
    28. فقیه بحرالعلوم، محمدمهدی (۱۳۹۶ش)، «تاریخچه انتقال جنائز به عتبات عالیات (شهر کربلا)»، فصلنامه فرهنگ زیارت، ش۳۳، ص۷ـ۴۴.
    29. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی (۱۴۰۶ق)، الوافی، تهران، المکتبة الاسلامیه.
    30. کلینی، محمد بن یعقوب (۱۴۰۷ق)، الفروع من الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم.
    31. گنجی، مهدی (۱۳۹۵ش)، درس خارج فقه، http://eshia.ir/feqh/archive/text/ganjee/feqh
    32. مجلسی، محمد باقر (۱۴۰۳ق)، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الأطهار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ هفتم.
    33. محقق حلی، جعفر بن حسن (۱۴۰۷ق)، المعتبر فی شرح المختصر، قم، مطبعة مؤسسة الامام امیرالمؤمنین، چاپ اول.
    34. محقق کرکی، علی بن حسین (۱۴۱۴ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم، مؤسسة آل البیت، چاپ دوم.
    35. محمدی ری شهری، محمد (۱۳۷۹ش)، میزان الحکمة، ترجمه حمیدرضا شیخی، قم، مؤسسه علمی - فرهنگی دارالحدیث.
    36. موسوی عاملی، محمد بن علی (۱۴۱۰ق)، مدارک الاحکام فی شرح شرایع الاسلام، قم، مطبعه مهر، چاپ اول.
    37. نوری، حسین بن محمدتقی (۱۴۰۸ق)، مستدرک الوسائل، قم، مؤسسة آل البیت.
    38. همدانی، رضا بن محمدهادی (۱۴۱۶ق)، مصباح الفقیه، قم، مؤسسة الجعفریة لاحیاء التراث و مؤسسة النشر الاسلامی.
    39. یزدی، سیدمحمدکاظم (۱۴۱۹ق)، العروة الوثقی، [بی جا]، مؤسسة النشر الاسلامی.