استادیار مدعو دانشگاه علوم اسامی رضوی و مدرس حوزه علمیه قم
چکیده
گردشگری، بسته به مقاصد و انگیزه‌های گردشگر، اصول و انگارههایمتفاوتی از حیثحقوقیمییابد. گرچه به دلیل موضوعه نبودن قواعد حقوقیزیارت، تحلیلحقوقیحقهای زائران با گزارههاییبیشتردکترینال و نیزعرفی همراه است، بااینوجود به نظر می‌رسد عمده قواعد حقوق بینالمللگردشگری و اقتضائات حقوق بشریآزادیبیان، مذهب و عقیده در خصوص زائران بقیعقابلاجرا باشد. بر این اساس مسئله تحقیق حاضر، نخست تبیینماهیت منطقه بقیع در چارچوب حقوق بین‌الملل، و سپس بررسیتکالیف دولت عربستان و برابر آن، حق‌ها و آزادی‌های زائران با تأکید بر عملکرد عربستان است. نگاشته پیش رو مبتنی بر روش توصیفی-تحلیلی و کتابخانه‌ای، ماهیتسرزمینبقیع را از قبیل منطقه بین‌المللی (در صورت پیگیری) می‌داند و ضرورت برخورداری از حقوقی همچون رفتار برابر، حق کرامت، حق بروز رفتارهایتمدنی و آزادی ورود و خروج را مسلم می‌انگارد.
سمهودی، علی بن عبدالله (۱۳۲۶)، وفاءالوفاء، مصر، مطبعة الادب.
شرنبلالی، حسن بن عمار (۱۴۱۱ق). مراقی الفلاح، تحقیق عبدالجلیل العطا، بیروت، دارالنعمان للعلوم، چاپ دوم.
_______ (۱۹۴۷م)، مراقی الفلاح، قاهره، مطبعة مصطفی البانی و اولاده، چاپ دوم.
شیخ صدوق، محمد بن علی (۱۴۰۴ق)، عیون اخبار الرضا، بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، چاپ ششم.
شیخیزاده، عبدالرحمن بن محمد (بیتا)، مجمع الانهر، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم.
صاحب جواهر، محمد حسن بن باقر (۱۳۶۷)، جواهر الکلام، تحقیق محمود قوچانی، تهران، انتشارات دارالکتب الاسلامیة، چاپ سوم.
العاصمی، عبدالرحمان بن محمد بن قاسم (۱۳۹۶). مجموع الفتاوی احمد بن تیمیة، بیجا، بینا، چاپ دوم.
عاملی موسوی، محمد بن علی (۱۴۱۰ق)، مدارک الاحکام فی شرح شرائع الاسلام، قم، آلالبیت لاحیاء التراث، چاپ سوم.
العبید، ناصر عبدالله (۱۴۲۴ق)، حمایة السائح بین الشریعة و النظام، الریاض، جامعه نایف العربیة للعلوم الامنیة، کلیة الدراسات العلیا، قسم العدالة الجنائیة.
فخرالمحققین، محمد بن حسن (۱۳۸۷)، ایضاح الفوائد، کوشانپور، چاپ اول.
فیضبخش، هوشنگ (۱۳۵۵)، صنعت جهانگردی در ایران و جهان، تهران، مرکز عالی خدمات جهانگردی و اطلاعات، چاپ اول.
قاری الهروی، علی بن سلطان محمد (۱۴۱۴ق)، مرقاة المفاتیح، بیروت، دارالفکر.
قاری سیدفاطمی، سیدمحمد (۱۳۹۳)، حقوق بشر در جهان معاصر، تهران، شهر دانش، چاپ چهارم.
قائمی، سیدمحسن و آقایینژاد، سمیه (۱۳۹۶)، مبانی فقهی حقوقی گردشگری، تهران، خرسندی، چاپ اول.
قسطلانی، احمد بن محمود (۱۴۲۱ق)، ارشاد الساری، بیروت، دارالفکر.
کعکی، عبدالعزیز بن عبدالرحمان (۲۰۱۲م)، معالم المدینة المنورة، مدینه منوره، شرکة سروات للطباعة و النشر، چاپ دوم.
محلاتی، صلاحالدین (۱۳۸۸)، جستاری در هنگام فراغت، سفر و جهانگردی، تهران، دانشگاه شهید بهشتی، چاپ دوم.
محمد جمال، بسعی صالح (۱۳۷۷)، اخبار مدینة الرسول، المکة المکرمة، رحلة ابن جبیر، طبعة بیروت، دار ابن جبیر المدینة المنورة.
المرداوری، علی بن سلیمان (بیتا)، الانصاف، تحقیق محمد حامد الفقی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم.
مستوفی، حمدالله بن ابیبکر (۱۳۶۴)، تاریخ گزیده، تحقیق عبدالحسین نوایی، تهران، امیرکبیر، چاپ دوم.
مسلم بن حجاج (۱۳۹۲)، صحیح مسلم، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم.
المقدسی، محمد بن مفلح (بیتا)، الفروع، بیروت، عالم الکتب، چاپ چهارم.
المیدانی، عبدالغنی (۱۳۷۶)، اللباب فی شرح الکتاب، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ اول.
نژندیمنش، هیبتالله و الیاسی، زهرا (۱۳۸۹)، حمایت از اموال فرهنگی در مخاصمات مسلحانه، تهران، خرسندی، چاپ اول.
نمری، ابیعمر یوسف (۱۴۱۳ق)، الکافی، بیروت، دارالکتب العلمیة، چاپ دوم.
النووی، یحیی بن شرف (بیتا). المجموع، جده، مکتبة الارشاد، چاپ دوم.
نووی، یحیی بن شرف (بیتا)، روضة الطالبین، تحقیق عادل احمد عبدالجواد، بیروت، دارالکتب الاسلامیة، چاپ پنجم.
مقالات
الوانی، سیدمهدی (۱۳۷۳)، «سازوکارهای لازم برای توسعه پایدار جهانگردی»، خلاصه مقالات برگزیده دومین اجلاس ایرانگردی جهانگردی فرهنگ و توسعه، تهران، وزارت فرهنگ، ۲۱۱ـ۲۳۵.
بنادرویش، فاطمه (۱۳۸۲)، «نقش دولت و مدیریت بخش عمومی در پیشبرد و ارتقای برنامهریزی جهانگردی»، مطالعات گردشگری، شماره ۱، ص۲ـ۲۸.
بهروان، حسین (۱۳۸۰)، «جامعهشناسی زیارت با تأکید بر نیازهای زائران در حرم امام رضا٧»، مشکوة، شماره ۷۲ و ۷۳، ۱۰۲-۱۲۶.
تقیزاد داوری، محمود (۱۳۸۰)، «نگاهی به جامعهشناسی زیارت»، معرفت، سال ششم، شماره ۴۵، ۵۵-۷۸.
رستمی، ولی و فراهانی، محمدصادق (۱۳۹۹)، «ماهیت حقوقی رابطه حکومت و اموال عمومی کاربری محور در فقه امامیه»، مطالعات حقوق عمومی، دوره ۵۰، شماره ۳، ۱۰۵۵ـ۱۰۸۷.
کاظمی، علی و دیگران (۱۳۹۴)، «بررسی تأثیر احساس تعلق به مقاصد گردشگری بر رضایت و وفاداری گردشگر»، مجله برنامهریزی و توسعه گردشگری، سال چهارم، شماره ۱۲، ۳۴-۵۲.
مومنی، مصطفی و صرافی، مظفر و قاسمی، محمد (۱۳۸۷)، «ساختار و کارکرد گردشگری مذهبی ـ فرهنگی و ضرورت مدیریت یکپارچه در کلان شهر مشهد»، جغرافیا و توسعه، شماره ۱۳، ۲ـ ۲۸.
نیکنام، کامبیز (۱۳۹۳)، «مقایسه دو مفهوم گردشگر و زائر»، مجله منظر، سال دوم، شماره سوم، ۳۴-۵۶.
یگانگی، سیدکامران و باش افشار، سحر (۲۰۱۱)، «ارائه مدل مفهومی از گردشگری مذهبی»، همایش مدیریت گردشگری و توسعه پایدار، دانشگاه آزاد اسلامی مرودشت، ۹۵ـ۱۱۲.
منابع انگلیسی
An, M., Lee, Ch. and Noh, Y (2010) “Risk factors at the travel destination: Their impact on air travel satisfaction and repurchase intention”, Serv Bus, 4, 2, pp155–166.
Baloglu, S. and McCleary, K.W (1999). “A model of destination image formation”, Annals of Tourism Research, 26, 4, 868-897.
Bauman, Z (1996). from Pilgrim to tourist – or a short History of identity. In s. Hall, & P.D. Gay, Questions of Cultural Identity, London, Sage Publications.
Crompton, J. L. and Ankomah, P.K (1993). “Choice set propositions in destination decision’s”, Annals of Tourism Research, 20, pp 461-476.
Dinstein, Yoram (1976). “Collective Human Rights of Peoples and Minorities”, International and Comparative Law Quarterly, Vol. 25.
Graburn , N (1977). Tourism : the sacred journey , in Smith , V.(ed) , Hosts and Guests , The Anthropology of Tourism , Blackwell , Oxford.
Hannaford, J. and Newton, J (2008). “Sacrifice, Grief and the Sacred at the Contemporary Secular, Pilgrimage to Gallipoli”, Borderlands, 7, 1, available: http://www.borderlands.net.au
Kaszowski, L (2000). “Methodology of Piligrime-Peregrinus”, Cracoviensis, 10, 75-82.
Kyle, G., Graefe, A., Manning, R. and Bacon, J (2004). “Effect of Activity Involvement and Place Attachment on Recreationists’ Perceptions of Setting Density”, Journal of Leisure Research, 36, 2, 209–231.
Linklater, Andrew (1996). “Citizenship and Sovereignty in the Post-Westphalian State”, European Journal of International Relations, vol. 2, 19-45.
Machintosh, R., G., C. R. and Ritchie, R.B (1995). Tourism Principle, Practice, Philosophies, United States of America, John Wiley & sons, Inc.
Meyer. G (2004). New Research Network for Islamic Tourism, Islamic Tourism Issue.
Peter W. Mason (1993). Pilgrimage to Religious Shrines: An Essential Element in the Human Right to Freedom of Thought, Conscience, and Religion, 25 Case W. Res. J. Int’l L. 619 (1993) Available at: https://scholarlycommons.law.case.edu/jil/vol25/iss3/6
RUSSELL, P (1999). “Religious Travel In the new millennium. Travel and Tourism Analyst”, The Economist Publications Limited, 5, 39-68.
Song, H., Veen, R., Li, G. and Chen, J.L (2012). “The Hong Kong Tourist Satisfaction Index”, Annals of Tourism Research, 39, 1, pp 421-460.
Sousa, C.M.P. and Lages, L.F (2011). “The PD scale: A measure of psychic distance and its impact on international marketing strategy”, International Marketing Review, 28, 2, pp 201 – 222.
Stapleton, John (2015). Thailand: Deadly Destination, A Sense of Place Publishing.
Stepchenkova, S. and Eales, J (2009). “Modeling the effect of media messages on destination demand: The case of Russia”, The 14th Annual Hospitality and Tourism Graduate Student Education and Research Conference Electronic (CD) Proceedings: Advances in Hospitality and Tourism Research, XIV. Las Vegas, NV, January 4-6.
General Comment 23, Supra Note 13, Paras 6-1, 6-2.
Minority Declaration, Supra, Note 11.
G.A.Res . 6 th metting (sofia), september 1985,Article 13.
Statute of the World Tourism Organization, 1970
Framework Convention on Tourism Ethics, Version: 4, 17 March 2017, available at:http://cf.cdn.unwto.org/sites/all/files/docpdf/frameworkconventionontourismethicsv417marchiylogo.pdf ...161.
)