حکم فقهی پیاده‌روی برای زیارت قبور اولیای الهی و اماکن مقدّس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم؛ دانش آموخته سطح چهار حوزوی و پژوهشگر پژوهشگاه المصطفی9.

چکیده

هرچند فضیلت پیاده‌روی برای زیارت قبر امام علی (ع) و امام حسین (ع) در برخی نصوص روایی منعکس گردیده و فقهای مذهب جعفری با تکیه بر آن به استحباب پیاده‌روی برای زیارت آن دو امام همام (ع) حکم کرده‌اند، ولی استحباب آن برای زیارت سایر قبور معصومان (ع) و امامزادگان (ع) و اماکن مقدس از منظر فقه چندان هویدا نیست؛ زیرا تحقیقی موسّع و یکپارچه در این‌باره صورت نگرفته است. از این رو پرسش از حکم تکلیفی پیاده‌روی برای زیارت قبور مطهر اولیای الهی (ع) و اماکن مقدس، نیازمند پاسخی درخور است. توجه به برخی وجوه و مبانی در شناسایی فضیلت پیاده‌روی برای زیارت، نشان از بدعت نبودن آن و استحباب و فضیلت پیاده‌روی برای زیارت تمام قبور مطهر و اماکن مقدس است. این تحقیق با هدف شناخت حدود و ثُغور ادله و تبیین حکم پیاده‌روی برای زیارت قبور اولیای الهی (ع) و اماکن مقدس انجام شده و نیل به این مَقصد در سایه تحلیل گزاره‌های فقه اسلامی با گرد‌آوری داده‌های کتابخانه‌‌ای میسر است که نتیجه آن، حکم به فضیلت و استحباب پیاده‌روی برای زیارت قبور حضرات معصومین (ع) و فرزندان ایشان (ع) و اماکن مقدس است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


قرآن کریم.
1. ابن براج (1406ق)، المهذب، دفتر انتشارات اسلامی، قم.
2. ابن ابی جمهور (1405ق)، عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، دار سید الشهداء للنشر، قم.
3. ابن ابی الحاتم، عبدالرحمن بن محمد، تفسیر القرآن العظیم، المکتبة العصریة، بیروت.
4. ابن اثیر، مبارک بن محمد، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، مؤسسه اسماعیلیان، قم.
5. ابن تیمیه، تقی الدین (1995م)، مجموع الفتاوی، مجمع الملک فهد لطباعة المصحف الشریف، المدینة النبویة.
6. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی (1407ق)، فتح الباری شرح صحیح البخاری، دارالریان للتراث، قاهره.
7. ابن حجر مکی (2000م)، الجوهر المنظم فی زیارة القبر الشریف النبوی المکرم، مکتبه مدبولی، قاهره.
8. ابن سعد، محمد (1374ش)، الطبقات الکبری، ترجمة محمود مهدوی دامغانی، تهران.
9. ابن عبدالواحد، محمد، شرح فتح القدیر، دار الفکر، بیروت.
10. ابن عساکر، علی بن الحسن (1407ق)، تاریخ مدینة دمشق، داراحیاء التراث العربی، سوم، بیروت.
11. ابن قدامه، عبدالله، المغنی، دار الکتاب العربی للنشر والتوزیع، بیروت.
12. ابن قولویه، ابوالقاسم (1398ق)، کامل الزیارات، دار المرتضویة، نجف اشرف.
13. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر (1407ق)، البدایة و النهایة، دار الفکر، بیروت.
14. ابن منظور، ابوالفضل(1414ق)، لسان‌العرب، دارصادر، لبنان، ه‍ .ق.
15. احمد بن حنبل (1420ق)، مسند الإمام أحمد بن حنبل، مؤسسة الرسالة، دوم.
16. آلوسی، خیر الدین، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، دار الکتب العلمیه، بیروت.
17. بحرانی، یوسف (1405ق)، حدائق الناضرة فی احکام العتره الطاهرة، دفتر انتشارات اسلامی، قم.
18. بخاری، محمد بن اسماعیل (1407ق)، صحیح البخاری، دار ابن کثیر، دوم، بیروت.
19. ترمذی، محمد بن عیسی (1403ق)، سنن الترمذی، دار إحیاء التراث العربی، دوم، بیروت.
20. جصاص، ابوبکر (1405ق)، أحکام القرآن، دار إحیاء التراث العربی، بیروت.
21. جمل، سلیمان بن عمر، حاشیة الجمل علی المنهج لشیخ الإسلام زکریا الأنصاری، دار الفکر، بی­جا.
22. حاکم نیشابوری (1411ق)، المستدرک علی الصحیحین، حاکم نیشابوری (م405ق)، دار الکتب العلمیة، بیروت.
23. حائری، سید کاظم، الفتاوی المنتخبة (مجموعة إجابات فی فقه العبادات و المعاملات)، نرم افزار فقه اهل بیت:.
24. حر عاملی، محمد بن حسن (1409ق)، وسائل الشیعة، مؤسسه آل­البیت:، قم.
25. حصکفی، علاء الدین (1386ق)، الدُّرِّ المختار فی شرح تنویرالأبصار، دار الفکر، بیروت.
26. خلیل، احمد (1410ق)، کتاب العین، منشورات الهجرة، قم.
27. راشد صیمری (1417ق)، کشف الالتباس عن موجز أبی العباس، موسسه صاحب الأمر[، قم.
28. راغب، حسین (1412ق)، المفردات فی غریب القرآن، دارالعلم ـ الدار الشامیه، دمشق ـ بیروت.
29. رملی، محمد (1404ق)، نهایة المحتاج إلی شرح المنهاج، دار الفکر للطباعة، بیروت.
30. زمخشری، محمود (1407ق)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، دار اکتاب العربی، بیروت.
31. سبزواری، عبدالاعلی (1388ق)، مهذب الاحکام، دار التفسیر، قم.
32. سمهودی، نورالدین(1419ق)، وفاء الوفاء بأخبار دار المصطفی9، دار الکتب العلمیة، بیروت.
33. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی­بکر (1993م)، الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور، دار الفکر، بیروت.
34. شربینی، محمد بن احمد (1377ق)، مغنی المحتاج، دار أحیاء التراث العربی، بیروت.
35. شهید اول، محمد بن مکی (1377ش)، ذکری الشیعه فی أحکام الشریعة، موسسة آل البیت لأحیاء التراث، قم.
36. شهید ثانی (1402ق)، روض الجنان فی شرح ارشاد الذهان، دفتر انتشارات اسلامی، قم.
37. شهید ثانی (1413ق)، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، موسسه المعارف الاسلامیة، قم.
38. شیخ بهایی (1384ش)، منهاج النجاح، نشر حکمت، ششم، تهران.
39. صاحبقرانی، محمد تقی (1414ق)، لوامع صاحبقرانی، موسسه اسماعیلیان، قم.
40. صدوق، محمد بن علی (1406ق)، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، دار الشریف الرضی، دوم، قم.
41. صدوق، محمد بن علی (1413ق)، کتاب من لا یحضره الفقیه، دفتر انتشارات اسلامی، دوم، قم.
42. طباطبایی یزدی، سید کاظم (1419ق)، العروة الوثقی (المحشی)، دفتر تبلیغات اسلامی، قم.
43. طباطبایی، سید علی (1417ق)، ریاض المسائل، موسسه آل البیت:، قم.
44. طباطبایی، محمد حسین (1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، انتشارات جامعه‏ مدرسین، پنجم، قم.
45. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مؤسسه الأعلمی، دوم، بیروت.
46. طریحی، فخرالدین (1416ق)، مجمع البحرین، کتابفروشی مرتضوی، تهران.
47. طوسی، محمد بن الحسن (1400ق)، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، دار الکتاب العربی، دوم، بیروت.
48. طوسی، محمد بن الحسن (1407ق)، تهذیب الأحکام، دارالکتب الإسلامیة، چهارم، تهران.
49. طوسی، محمد بن الحسن (1411ق)، مصباح المتهجد، مؤسسة فقه الشیعة، بیروت. ‌
50. طوسی، محمد بن الحسن، التبیان فی تفسیر القرآن الکریم، بیروت.
51. عاملی، محمد بن علی (م1411ق)، مدارک الأحکام، موسه آل البیت:، بیروت.
52. علامه حلی، حسن بن یوسف (1412ق)، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب‌، مجمع البحوث الإسلامیة‌، مشهد.
53. علامه حلی، حسن بن یوسف (1414ق)، تذکرة الفقهاء، موسسة آل البیت: لاحیاء التراث، قم.
54. عینی، بدرالدین، عمدة القاری شرح صحیح البخاری، دار إحیاء التراث العربی، بیروت.
55. غزالی، محمد (1417ق)، الوسیط فی المذهب، دار السلام، قاهره.
56. غزالی، محمد، إحیاء علوم الدین، دار المعرفة، بیروت.
57. فخر رازی (1420ق)، التفسیر الکبیر، دار إحیاء التراث العربی، سوم، بیروت.
58. فیومی، احمد، المصباح المنیر، منشورات دار الرضی‌، قم.
59. قرطبی، شمس الدین(1384ق)، تفسیر القرطبی، دار الکتب المصریة، دوم، قاهرة.
60. قمی، شیخ عباس (1383ش)، هدیة الزائرین و بهجة الناظرین، موسسه جهانی سبطین:.
61. کاشف الغطاء، جعفر بن خضر، هدی المتقین إلی شریعة سید المرسلین، بی­نا، نجف اشرف.
62. کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافی، نشر دار الکتب الاسلامیة، چهارم، تهران.
63. مجلسی، محمد باقر (1403ق)، بحار الأنوار، دار إحیاء التراث العربی، دوم‏، بیروت.
64. محقق اردبیلی (1403ق)، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، دفتر انتشارات اسلامی، قم.
65. محقق ثانی (1409ق)، رسائل المحقق الکرکی، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، قم.
66. محقق ثانی (1414ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، موسسه آل البیت:، قم.
67. محقق حلی (1412ق)، المعتبر فی شرح المختصر، دفتر انتشارات اسلامی، قم.
68. محقق داماد (1401ق)، کتاب الحج، چاپخانه مهر، قم.
69. محمد بن هلال (1410ق)، الغارات، دار المتاب الاسلامی، قم.
70. مسلم بن الحجاج، صحیح مسلم، دار إحیاء التراث العربی، بیروت.
71. مشهدی (1412ق)، المزار الکبیر، دفتر انتشارات اسلامی، قم.
72. مفید، محمد بن نعمان (1413ق)، المقنعة، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، قم.‌
73. مفید، محمد بن نعمان (1413ق)، کتاب المزار، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، قم.
74. میر عبدالفتاح (1417ق)، العناوین الفقهیة، دفتر انتشارات اسلامی، قم.
75. نجفی، محمد حسن (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، دار إحیاء التراث العربی، هفتم، بیروت.
76. نراقی، محمد مهدی (1415ق)، مستندالشیعة فی أحکام الشریعة، مؤسسه آل البیت:، قم.
77. نراقی، ملا مهدی (1385ش)، جامع‌السعادات، ترجمه کریم فیضی، قائم‌آل‌محمد، قم.
78. نسائی، احمد بن شعیب (1411ق)، سنن النسائی الکبری، دار الکتب العلمیة، بیروت.
79. نعمان بن محمد (1385ش)، دعائم الإسلام، موسسه آل البیت:، قم.
80. نووی، یحیی (1392ق)، شرح النووی علی المسلم، دار إحیاء التراث العربی، دوم، بیروت.
81. نووی، یحیی، المجموع، دار الفکر، بیروت.
82. هیتمی، احمد بن محمد بن حجر، تحفة المحتاج فی شرح المنهاج، دار إحیاء التراث العربی، بی­جا.