واکاوی فقهی استفاده بدون اذن از مال فرزند جهت ادای حج

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه الهیات، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه یاسوج

چکیده

موضوع حج ‌گزاردن با گرفتن مال از فرزند همواره مورد بحث فقها بوده است. برخی ادله روایی، تصرف پدر را تنها در مال فرزند صغیر جایز دانسته؛ اما برخی روایات بر عمومیت تصرف دلالت دارد و به ‌نوعی با روایات دسته اول در تعارض است و نتیجه‌اش این است که اگر پدر نیاز دارد می‌تواند از باب نفقه، مال فرزند را بردارد؛ ولی اگر نیاز ندارد، به ‌دلیل عمومات «لا یحل مال امرئ مسلم» و تراضی شرط‌شده در آیه «... لاَ تَأْکُلُوا أَمْوَالَکُمْ بَینَکُمْ بِالْبَاطِلِ إِلاَّ أَنْ تَکُونَ تِجَارَهً عَنْ تَرَاضٍ مِنْکُمْ...»، (نساء: 29) مجاز به برداشت مال نیست؛ اما در خصوص حج واجب نیز پدر می‌تواند از باب ولایت در تصرفی که دارد، به عنوان قرض از مال فرزند صغیر برای حج واجب استفاده کند.
مقاله حاضر، با روش توصیفی - تحلیلی به ‌دنبال حل تعارض میان دو دسته روایات است. همچنین با بررسی کلام فقهای موافق و مخالف و نیز تجزیه و تحلیل ادله هر گروه، به واکاوی ابعاد مختلف مسئله پرداخته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. ابن ادریس، محمد بن احمد (1410ق.)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، جلد 1، قم، مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین.
  2. ابن براج، عبدالعزیز بن نحریر (1406ق.)، المهذّب فی الفقه، جلد 1، قم، مؤسسة النشر الإسلامی.
  3. افتخاری گلپایگانی، علی (1428ق.)، آراء المراجع فی الحج (بالعربیة)، 2 جلد، چاپ دوم، قم، نشر مشعر.
  4. بحرانی، یوسف ‌بن احمد (بی‌تا)، الحدائق الناضرة، جلد 14، قم، مؤسسة النشر الإسلامی.
  5. حر عاملی، محمد بن حسن (1409ق.)، وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، جلد 17، قم، مؤسسة النشر الإسلامی.
  6. حسینی عاملی، سیدمحمدجواد (1385ش.)، مفتاح الکرامة، جلد 8، قم، مؤسسة النشر الإسلامی.
  7. خمینی، سیدروح‌الله (1385ش.)، تحریر الوسیلة، جلد 1، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  8. خوئی، سیدابوالقاسم (1418ق.)، موسوعة الإمام الخوئی، جلد 26، قم، مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی.
  9. راوندی، قطب‌الدین سعید بن هبة‌الله (1405ق)، فقه القرآن، چاپ دوم، قم.
  10. صاحب جواهر، محمدحسن (1421ق)، جواهر الکلام، جلد17، قم، مؤسسه دائرة‌المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت(ع).
  11. صافی، لطف‌الله (1423ق.)، فقه الحج، قم، چاپ دوم، مؤسسه حضرت معصومه٣.
  12. طوسی، محمد بن حسن (1407ق.)، تهذیب الأحکام فی شرح المقنعة للشیخ المفید، جلد5، چاپ چهارم، تهران، دارالکتب الإسلامیة.
    1. طوسی، محمد بن حسن (1387ق.)، المبسوط فی الفقه الإمامیة، جلد 1، تهران، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
  13. طوسی، محمد بن حسن (1400ق.)، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، بیروت، دارالکتاب العربی.
  14. طوسی، محمد بن حسن (1417ق.)، الفهرست، قم، مؤسسه نشر الفقاهة.
  15. طوسی، محمد بن حسن (1984م.)، الاستبصار فیما اختلف من الأخبار، جلد 3، تهران، دارالکتب الإسلامیة.
  16. طوسی، محمد بن حسن (بی‌تا)، الخلاف، جلد 2 و 5، قم، مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین.
  17. فیض کاشانی، محمدمحسن بن شاه‌مرتضی (1406ق.)، الوافی، اصفهان، کتابخانه امام أمیرالمؤمنین علی ‏
  18. کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق.)، الکافی، چاپ چهارم، تهران، ‏دارالکتب الإسلامیة.
  19. مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی (1406ق.)، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، چاپ اول، قم.
  20. موسوی عاملی، محمد بن علی (1410ق.)، مدارک الأحکام فی شرح شرائع الإسلام، جلد 7، قم، آل البیت لإحیاء التراث.
  21. یزدی، سیدمحمدکاظم بن عبدالعظیم (1419ق.)، العروة الوثقی فیما تعم به البلوی (المحشّی)، جلد 4، قم، مؤسسة النشر الإسلامی.
  22. ــــــــــ ، (بی‏تا)، العروة الوثقی مع تعلیقات الفاضل، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار(ع).