افرادی از اهل‌بیت(ع) بعد از فتح مغرب وارد آنجا شدند و به علت انتساب به رسول الله(ص) مورد توجه اهالی مغرب که عمدتاً قبائل بربر بودند ،قرار گرفتند. دوستی ومحبت نسبت به اهل‌بیت(ع) در میان همه ساکنان مغرب از آغازین سالهای ورود مسلمانان وجود داشت. انتساب به اهل‌بیت(ع) در نزد قبائل مغرب ، شرف و افتخار محسوب می‌شد. ورود نوادگان رسول الله(ص)، تاثیر عمیقی در اوضاع سیاسی ، دینی، فرهنگی واجتماعی مغرب نهاد. این مقاله با روش تحقیق کتابخانه‌ای در پی بررسی تاثیرات حضور علویان و پیروان اهل‌بیت(ع) در تحولات مغرب وپاسخ به این سوال که نتایج سیاسی، دینی، فرهنگی واجتماعی این حضور چیست. دستاورد مقاله آن است که علویان و پیروان اهل‌بیت(ع) یکی از عوامل مهم تأثیر گذار در تحولات آنجا بودند. نتایج حضور اهل‌بیت(ع) را می‌توان در گسترش تشیع بویژه در بعد محبتی آن ، گرایش قبائل بربر به اهل‌بیت(ع)، بیداری قبایل بربر نسبت به عملکرد دولت‌های امویان و عباسیان ، گسترش آرمان‌های عدالت محور و ازیاد نسل سادات و باقیماندن فرزندان شجره نبوت نام برد.
ابن ابی‌زرع، علی بن محمد (۱۹۹۹م)، الانیس المطرب بروض القرطاس فی اخبار ملوک المغرب و تاریخ مدینة فاس، تحقیق عبدالوهاب بن منصور، رباط، المطبعة الملکیه.
ابن ابی‌الضیاف، احمد (۱۹۳۶م)، اتحاف اهل الزمان باخبار تونس، تونس.
ابن اثیر، علی بن محمد (۱۹۸۹م)، الکامل فی التاریخ، تصحیح علی شیری، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
ابن ال‍دواداری، ابوبکر بن عبدالله (1961م)، کنزالدرر وجامعالغرر، الدرة المضیةفیاخبار الدولة الفاطمیة، تحقیق: صلاح‌الدین المنجد، القاهرة، قسم الدراسات الاسلامیه بالمعهد الألمانی للآثار بالقاهره.
ابن حوقل، ابوالقاسم (بیتا)، صورة الارض، بیروت، دارالکتاب.
ابن خطیب، لسان الدین (۱۹۶۴م)، اعمال الاعلام (تاریخ المغرب العربی فی العصر الوسیط) تحقیق احمد مختار العبادی و محمد ابراهیم الکتانی، دار البیضاء، دار الکتاب.
ابن خلدون، عبدالرحمن (1999م)، مقدمة موسوعة ابن خلدون، بیروت، قاهره.
ابن ساعی، علی بن انجب (۱۳۰۹ه)، مختصر اخبار الخلفاء، قاهره، بولاق.
ابن عذاری المراکشی، احمد بن محمد (بیتا)، البیان المغرب فی أخبار الاندلس و المغرب، تحقیق ج. س. کولان، ا. الیفی. بروقنسال، بیروت، دارالثقافه.
ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین (1965م)، مقاتل الطالبیین، نجف اشرف، المکتبه الحیدریه.
بکری، عبدالله بن عبدالعزیز (بیتا)، المغرب فی ذکر بلاد افریقیة و المغرب، تحقیق دوسلان، بغداد، مکتبة المثنی.
بلاذری احمد بن یحیی (۱۹۷۷م)، انساب الاشراف، تحقیق محمدباقر محمودی، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات.
پاک‌آئین، محسن (1390ش)، تاریخچه محبت اهل بیت در آفریقا و اروپا، تهران، فرهنگ سبز.
حاجزی، محمد طاها (1983م)، مرحلة التشیع فی المغرب العربی و اثرها فی الحیاة الادبیة، بیروت، دارالنهضة العربیه.
رازی، احمدبن سهل (1995 م)، اخبار فخ، تحقیق ماهر جرار، بیروت، دار الغرب الاسلامی.
لقبال، موسی (۱۹۷۶م)، دورکتامه فی التاریخ الخلافة الفاطمیة منذ تأسیسها الی منتصف القرن الخامس الهجری (۱۱م)، الجزائر، الشرکة الوضیة للنشر و التواریخ.
مادلونگ، ویلفرد (۱۳۷۵ش)، مکتب‌ها و فرقه‌های اسلامی در سده‌های میانه، ترجمه جواد قاسمی، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی.
مالکی، عبدالله بن محمد (۱۹۹۴م)، ریاض النفوس، تحقیق بشیر البکوش، بیروت، دارالغرب الاسلامی.
مقدسی، محمد بن احمد (1987م)، احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم، تصحیح محمد مخزوم، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
مقری، احمدبن محمد (۱۹۶۸م)، نفح الطیب من غصن الاندلس الرطیب، تحقیق، احسان عباس، بیروت.
مقریزی، احمد بن علی (1996م)، اتعاظ الحنفا باخبار الائمة الفاطمیین الخلفا، تحقیق جمال‌الدین الشیّال، قاهره، وزاره الاوقاف المجلس الاعلی للشون الاسلامیه.
مکناسی، احمدبن القاضی (۱۹۷۳م)، جذوة الاقتباس فی ذکر من حل مدینة فاس، رباط، دارالمنصور.
مونس، حسین (۱۳۸۴ش)، تاریخ و تمدن مغرب، ترجمه حمیدرضا شیخی، مشهد، آستان قدس رضوی، تهران، سمت.
مقالات
آدمی، علی و دیگران (1396 ش)، «سیر تطور تاریخی تشیع مراکش»، دوفصلنامه علمی و پژوهشی مطالعات تاریخی جهان اسلام، شماره 10، پاییزو زمستان، صفحات 101 ـ 120.
چلونگر، محمدعلی (1381 ش)، «بررسی تأثیر نفوذ اهل بیت و علویان در شکل‌گیری خلافت فاطمیان»، گردآورنده سیدجلال میرآقایی، تهران، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، صفحات 583 ـ 614.
)
