استفاده از شوینده‌های خوش‌بو در حال احرام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه تهران پردیس فارابی

2 استاد دانشکده الهیات دانشگاه تهران پردیس فارابی

چکیده

تحقیق حاضر به بررسی حکم تکلیفی و وضعی استفاده از شوینده‌های خوشبو در حال احرام پرداخته است. به‌اتفاق فقیهان امامیه، مُحرم باید از استعمال طیب (خوشبوکننده) برای خوشبو کردن لباس و بدن و نیز از استشمام بوی خوش بپرهیزد؛ در این صورت همان‌گونه که فقهای معاصر نیز تصریح کرده‌‌اند استفاده از شوینده‌های خوشبو در حال احرام برای شستن بدن جایز نیست؛ اما مُحرم می‌تواند از آنها برای شست‌وشوی لباس استفاده کند. همچنین فقیهان امامیه معتقدند در فرض استعمال طیب، بر مُحرم قربانی واجب می‌گردد. نتایج حاصل از این پژوهش که به‌صورت کتابخانه‌ای و نرم‌افزاری و با تحلیل ادله صورت گرفته حاکی از این است که موافقت با نظر فقیهان معاصر مشکل است و آنچه از روایات استفاده می‌شود این است که مُحرم باید از خوشبو کردن خود با هر چیزی که اساساً برای خوشبو کردن به کار می‌رود (مانند عطر، ادکلن و گیاهان خوشبو) پرهیز کند. اما بوییدن گل، میوه و سبزی‌های معطر جایز است. همچنین استفاده از چیزهایی که غرض اصلی از آنها خوشبو کردن نیست جایز است. در این صورت باید معتقد شد استفاده از مواد شوینده بهداشتی خوشبو که حاوی اسانس میوه‌ها و گل‌هاست، جهت شست‌وشوی بدن جایز و در صورت داشتن بوی تند مکروه است؛ زیرا غرض اصلی از استفاده از این مواد، شست‌وشو و نه خوشبو کردن بدن است. علاوه بر اینکه اِسانس(عطرمایه) موجود در این مواد، از پوست میوه‌ها و گلبرگ گل‌ها گرفته‌ شده که مطابق با روایات، بوییدن آنها جایز است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


1. آبی، حسن بن ابیطالب (1417 ق). کشف الرموز فی شرح مختصر النافع، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ سوم.
2. آملی، محمدتقی (1380ق). مصباح الهدی فی شرح عروة‌الوثقی، تهران، نشر مؤلف، چاپ اول.
3. ابن ادریس حلی، محمد بن منصور بن احمد، (1410ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم.
4. ابن حمزه، محمد بن علی (1408ق). الوسیلة إلی نیل الفضیلة، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی، چاپ اول.
5. ابن زهره، حمزة بن علی (1417ق). غ‍نی‍ة آل‍ن‍زوع الی ع‍لمی الاص‍ول وال‍ف‍روع، قم، مؤسسه امام صادق7.
6. ابن سعید حلی، یحیی بن احمد (1405ق). الجامع للشرائع، قم، مؤسسة سید الشهداء العلمیة، چاپ اول.
7. اب‍ن ف‍ه‍د حلی، اح‍مد بن م‍ح‍مد (1409ق). الرسائل العشر، قم، کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، چاپ اول.
8. ــــــــــ (1407ق). المهذب البارع فی شرح مختصر النافع، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول.
9. ابن منظور، محمد بن مکرم (1414ق). لسان العرب، بیروت، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، دار صادر، چاپ سوم.
10. افتخاری، علی (1428ق). آراء المراجع فی الحج، تهران، نشر مشعر، چاپ دوم.
11. انصاری محمد بن شجاع (1424ق) معالم الدین فی فقه آل یاسین، قم، مؤسسه امام صادق7، چاپ اول.
12. بحرانی، یوسف بن احمد (1405ق). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
13. تبریزی، جواد بن علی (1423ق). التهذیب فی مناسک العمرة و الحج، قم، دار التفسیر، چاپ اول.
14. جوهری، اسماعیل بن حماد (1410ق). الصحاح (تاج اللغة و صحاح العربیة)، بیروت، دارالعلم للملایین.
15. حر عاملی، محمد بن حسن (1409ق). تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، قم، مؤسسه آل البیت7.
16. حکیم، سید محسن (1416ق). دلیل الناسک، نجف، مدرسه دارالحکمه، چاپ سوم.
17. خمینی، سیدروح الله (بی‌تا). تحریر الوسیلة، قم، مؤسسه مطبوعات دارالعلم، چاپ اول.
18. خوئی، سید ابوالقاسم (1410ق). المعتمد فی شرح المناسک، چاپ اول، قم، منشورات دارالعلمْ لطفی.
19. ــــــــــ (بی‌تا). معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرجال، بی‌جا، بی‌نا.
20. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، (1412ق). المفردات فی غریب القرآن، بیروت، بی‌نا.
21. سبزواری، سیدعبدالاعلی (1413ق). مهذب الأحکام فی بیان الحلال و الحرام، قم، مؤسسه المنار، چاپ چهارم.
22. شبیری زنجانی، موسی(بی‌تا). التعلیقات الرجالیة علی کتب الحدیث، قم، بی نا.
23. شهید اول، محمد بن مکی (1417ق). الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم.
24. ــــــــــ (1414ق). غایة المراد فی شرح نکت الإرشاد، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، چاپ اول.
25. شهید ثانی، زین‌الدین بن علی (1421ق). رسائل الشهید الثانی، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، چاپ اول.
26. ــــــــــ (1413ق). مسالک الأفهام الی تنقیح شرایع الاسلام، قم، مؤسسة المعارف الاسلامیه.
27. شیخ صدوق، محمد بن علی (1413ق). من لایحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم.
28. صاحب جواهر، محمد حسن (1404ق). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم.
29. طباطبایی کربلایی، علی بن محمدعلی (1418ق). ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدلائل، قم، ایران، مؤسسه آل البیت7، چاپ اول.
30. طریحی، فخرالدین بن محمد (1416ق). مجمع البحرین، تهران، کتابفروشی مرتضوی، چاپ سوم.
31. طوسی، محمد بن حسن (1387ق). المبسوط فی فقه الامامیه، تهران، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، چاپ سوم.
32. عالی، احسان و دیگران (1396). «اسانس‌های گیاهی به عنوان ترکیبات دارویی طبیعی»، مجله دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، دوره 75، شماره 7، ص480 و 481.
33. عراقی، ضیاء الدین (1414ق). شرح تبصرة المتعلمین، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول.
34. علم‌الهدی، علی بن حسین (1387ق). جمل العلم و العمل، نجف، مطبع الآداب، چاپ اول.
35. علامه حلی، حسن بن یوسف (1410ق). إرشاد الأذهان إلی أحکام الإیمان، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، چاپ اول.
36. ــــــــــ (1411ق). تبصرة المتعلمین فی احکام الدین، تهران، مؤسسه چاپ و نشر وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
37. ــــــــــ (1420ق). تحریر الاحکام، قم، مؤسسه امام صادق7، چاپ اول.
38. ــــــــــ (1414 ق). تذکرة الفقهاء، قم، مؤسسه آل البیت7، چاپ اول.
39. ــــــــــ (1412ق). منتهی المطلب، مشهد، مجمع البحوث الإسلامیة، چاپ اول.
40. کاشف الغطاء، حسن بن جعفر (1422ق). انوار الفقاهه ـ کتاب الحج، نجف، مؤسسه کاشف الغطاء، چاپ اول.
41. کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق). الکافی، تهران، دارالکتب الإسلامیه، چاپ چهارم.
42. محقق اردبیلی، احمد بن محمد (1403ق). مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول.
43. محقق حلی، جعفر بن حسن (1418ق). المختصر النافع فی فقه الامامیة، قم، مؤسسة المطبوعات الدینیة، چاپ ششم.
44. ــــــــــ (1408ق). شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم، مؤسسه اسماعیلیان، چاپ دوم.
45. محقق داماد، سید محمد (1401ق). کتاب الحج، قم، چاپخانه مهر، چاپ اول.
46. محقق سبزواری، محمدباقر بن محمدمؤمن (1423ق). کفایة الاحکام، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول.
47. ــــــــــ (1247ق). ذخیرة المعاد فی شرح الارشاد، قم، مؤسسه آل البیت7، 1247 ه‍ ق، چاپ اول.
48. محقق کرکی، علی بن حسین (1409ق). رسائل المحقق الکرکی، قم،‌ کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، چاپ اول.
49. مرتضی زبیدی، محمد بن محمد (1414ق). تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
50. مفید، محمد بن محمد (1413ق). المقنعه، قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، چاپ اول.
51. موسوی عاملی، محمد بن علی (1411ق). مدارک الاحکام فی شرح شرایع الاسلام، بیروت، مؤسسه آل البیت7.
52. مظاهری، منصور (1397 ش). مناسک حج مطابق با فتوای امام خمینی و مراجع تقلید، قم، نشر مشعر، چاپ سیزدهم.
53. نراقی، احمد بن محمدمهدی (1415ق). مستند الشیعة فی احکام الشریعة، قم، مؤسسه آل البیت7.
یزدی، سید محمد کاظم بن عبدالعظیم (1428ق). عروة ‌الوثقی مع تعلیقات فاضل، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار7، چاپ اول.