آینده پژوهی تأثیر سند چشم انداز 2030 عربستان بر مدیریت حج

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناسی ارشد علوم سیاسی، دانشگاه تهران

چکیده

مطالعه‌ رفتارهای دولت عربستان سعودی، به عنوان دولت میزبان حرمین شریفین و پیش‌بینی کنش‌های دولتمردان این کشور، همواره موضوعی مهم در حوزه مطالعات علمی پژوهشگران حوزه سیاست بوده است. در این نوشتار تلاش شده تا به کمک روش سناریونویسی، آیندة کوتاه مدت سیاست‌های کلان رژیم سعودی مبتنی بر چشم‌انداز 2030 که بر مدیریت حج نیز تأثیرگذار است مورد بحث قرار گیرد. پرسش اصلی مقاله این است که هر یک از سناریوهای محتمل در مورد چشم‌انداز 2030 بر حج چه تأثیری دارد؟ سناریونویسی یکی از روش‌های تحقیق، در آینده‌پژوهی است که در آن، مانند دیگر روش‌های آینده‌پژوهی فرضیه‌ای در نظر گرفته نمی‌شود. سناریوها بر اساس روش «جیمز دیتور» صورت‌بندی شده و مبنای آن موفقیت، شکست و یا اجرای ناقص برنامه‌ها و طرح‌های دولت آل سعود می‌باشد. هدف این مقاله، تصویرسازی کامل از آینده به‌گونه‌ای است که تمامی ابعاد آن مورد توجه باشد. سناریوها به گونه‌ای طراحی شد که گسترة اتفاقات پیش‌رو را مورد پوشش قرار دهد و می‌توان گفت هر اتفاقی در سال‌های پیش رو رخ دهد در چارچوب این سناریوها خواهد گنجید. این اتفاقاتِ سال‌های آینده است که نشان خواهد داد کدام سناریو به واقعیت نزدیک‌تر است؛ اما سناریوپردازی برای این صورت می‌گیرد که سیاستگذاران خود را برای شرایط مختلف آماده کنند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. منابع

    1. ابراهیم، فؤاد (1386)، شیعیان عربستان، ترجمه سلیمه دارمی و فیروزه میررضوی، تهران، مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.

    2. استنسلی، استیگ (1393)، جامعه‌شناسی سیاسی قدرت در عربستان، ترجمه نبی‌الله ابراهیمی، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.

    3. اندرسون، تیم (1395)، جنگ کثیف علیه سوریه، ترجمه خشایار بیانی‌فر، تهران، انتشارات مضمون.

    4. باشگاه خبرنگاران جوان:

    https://www.yjc.ir/fa/news/6995076

    5. برزگمهری، منوچهر (1384)، «روند اصلاحات در نظام سیاسی عربستان سعودی»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، سال دوازدهم، شماره چهارم، ص41-66.

    6. پایگاه خبری الف:

    http://www.alef.ir/vdcfv1dj0w6dc1a.igiw.html? 48996

    7. پایگاه خبری تحلیلی ایران انرژی:

    http://www.iranenergy.news/43829

    8. پایگاه خبری عرب نیوز،

    https://www.arabnews.com/node/976506/saudi-arabia  

    9. پایگاه خبری یورو نیوز:

    https://fa.euronews.com/2019/06/12/saudi-aramco-raises-25-6 bn-in-world-s-biggest-share-sale

    1. جاویدی، رقیه و غلامرضا بهروزی لک (1396). «سناریوهای دهه آینده روابط ایران و عربستان»، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌المللی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا شماره 32، ص1-30.

    11. حاجیانی، ابراهیم (1391)، مبانی، اصول و روش‌های آینده‌پژوهی، تهران، دانشگاه امام صادق7.

    12. حسینی متین، سید مهدی (1382). «عربستان سعودی تحولات داخلی و بحران‌های فرارو»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، سال دهم، شماره سوم، ص147-170.

    13. خبرگزاری آناتولی:

    https://www.aa.com.tr/fa/ /1849370

    14. خبرگزاری تابناک:

    http://www.tabnak.ir/fa/news/659213

    15. خبرگزاری تسنیم:

    http://www.tasnimnews.com/fa/news/1394/11/12/ 987458 https://www. tasnimnews.com/fa/news/1396/04/29/1469635

    16. خبرگزاری فارس:

    http://farsnews.com/newstext.php?nn=1395042000111

    17. خزایی، سعید و عبدالرحیم پدرام (1387)، راهنمای گام به گام آینده‌پژوهی راهبردی: مروری بر رویکردها و روش‌ها، تهران، مرکز اطلاع‌رسانی و آینده‌پژوهی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح.

    18. خزایی، سعید، میترا دیلمقانی و سیدعلیرضا حجازی (1387)، تخیل سازمان‌یافته: آفرینش سناریو و تدوین نظریه، تهران، کشف آینده.

    19. داوند، محمد و سیدمسعود موسوی شفایی (1398). «موانع ادغام اقتصاد عربستان سعودی در فراماسیون انباشت سرمایه‌داری جهانی»، فصلنامه مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی، پیاپی ۳۱، ص173-193.

    20. ربانی، رسول و احمد پالیزدان (1383). «بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر فرهنگ‌پذیری مهاجرین»، پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی، سال چهارم، شماره 14، ص41-66.

    21. رحیمی نسب، مهدی، (1395) «سند چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان؛ واقعیت یا ابزاری برای قدرت؟»، فصلنامه پدافند اقتصادی، ش 26، 1395، ص34-39.

    22. رسولی‌فر، مسعود (1384)، روش‌های آینده‌نگاری تکنولوژی، تهران، بنیاد توسعه فردا.

    23. رنجکش، محمدجواد (1396). «چشم‌انداز اقتصاد سیاسی عربستان، مؤسسه آینده‌پژوهی جهان اسلام، بی‌نا، بی‌جا.

    24. سایت شاخص‌های اقتصادی:

    http://www.fa.tradingeconomics.com/saudi-arabia/inflation-cpi

    25. سردارنیا، خلیل الله (1392)، درآمدی بر جامعه‌شناسی خاورمیانه. تهران، نشر میزان.

    26. سردارنیا، خلیل‌الله و حسین محسنی (1397). «واکاوی مشر وعیت سیاسی حکومت سعودی در بستر بهار عر بی و سند 2030». فصلنامه مجلس و راهبرد، سال 26، شماره99، ص331-356.

    27. سردارنیا، خلیل‌الله و حسین نوروزی امیری (1393). «فرهنگ سیاسی در عربستان سعودی؛ تحلیل ایستایی و چالش‌های فرارو». فصلنامه سیاست، دوره 44، شماره 2، ص351-370.

    28. صادقی، حسین و حسن احمدیان (1389). «عربستان سعودی از هژمونی نفتی تا رهبری منطقه‌ای»، فصلنامه روابط خارجی، سال دوم، شماره 3، ص137-170.

    29. عبدالله خانی، علی (1390)، فنون پیش‌بینی، تهران، مؤسسه ابرار معاصر.

    1. فوزی، یحیی و عباس هاشمی (1393)، جنبش‌های اسلام‌گرای معاصر: بررسی منطقه‌ای. تهران، پژوهشکده امام خمینی= و انقلاب اسلامی.

    31. فهیمی، علی اکبر (1396)، بررسی آینده روابط ایران و عربستان؛ ارائه راهکارهایی برای برون رفت از وضع موجود، پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه تهران.

    32. فهیمی، علی اکبر (1399). «بررسی کارنامه امنیتی خادم الحرمین الشریفین؛ از حج امن تا حج امنیتی، میقات حج، دوره 28، شماره 111، بهار 1399.

    33. قادری کنگاوری، روح الله و مهرداد کریمی پور (1391). «تأثیر چالش جانشینی بر ثبات سیاسی نظام عربستان سعودی»، مجله علوم سیاسی، سال پانزدهم، شماره 60، زمستان 1391، ص163-186.

    34. قادری، طاهره و ساناز میرزایی (1392). «بررسی نقش نفت در توسعه سیاسی: مطالعه تطبیقی ایران، مالزی، ترکیه و عربستان»، مجله جامعه شناسی ایران، دوره چهاردهم. شماره 1، ص3ـ38.

    35. کامینز، دیوید (1393)، وهابیت و عربستان سعودی، ترجمه مجتبی فاضلی، تهران پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.

    36. لیندگرن، ماتس و هانس باند هولد (1390)، طراحی سناریو: پیوند بین آینده و راهبرد، ترجمه عزیز تاتاری. تهران، مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی.

    37. مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری (1395)، چشم‌انداز عربستان سعودی برای سال 2030، تهران، مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری.

    38. مصلی‌نژاد، عباس(1396). «توسعه در تعلیق»، همشهری دیپلماتیک، شماره 99، تیر و مرداد، ص 121.

    39. میرفخرایی، مجید (1397). «رفتار موازنه‌گرانه روسیه در خاورمیانه: مطالعه موردی ایران و عربستان»، فصلنامه مطالعات روابط بین الملل، سال یازدهم، شماره 44، زمستان 1357، ص145-164.

    40. نادری، عباس(1388). «بررسی جامعه شناختی نظام سیاسی عربستان سعودی»، سیاست خارجی، شماره 89، صص 803-818.

    41. همیانی، مسعود (1394). «تغییر جهت در سیاست خارجی عربستان سعودی: از استراتژی موازنه تا رهبری ائتلاف»، فصلنامه سیاست خارجی، سال 29. شماره اول، ص53-74.

    42. الیوت هاوس، کارن (1396)، هزار توی سعودی: روایتی از جامعه و حکومت عربستان، ترجمه نگار باغبانی و ابراهیم موسوی، تهران، نشر اسم.

    43. Gause, Gregory (2002), The Foreign policy of Saudi Arabia, London, Lyne Rienner publishers.

    44. Gause, Gregory (2014), Beyond Sectarianism:The new middle east cold war, Doha, Brooking Doha center.

    45. Hsu, Jeremy (2016). Hajj Pilgrims to Get Electronic Bracelets to Prevent a Repeat of 2015 Stampede. IEEE Spectrum magazine, 13 Jul 2016.

    46. Niblock, Tim (2006). Saudi Arabia power, Legitimacy and survival. NewYork: Routledge.

    47. Stares,Paul B & Helia Ighani(2017). How stable is Saudi Arabia, council on foregin relations. 15 May2017.