مسئولیت حقوقی بین المللی دولت عربستان در قبال فاجعه منای 1394 و سازوکار های پیگیری آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی

2 دانشجوی دکتری حقوق بین الملل، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبائی

3 دانش آموخته کارشناسی ارشد حقوق بین الملل، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

ازدحام جمعیت در منطقه منا، در مراسم حج سال ۱۳۹۴ش/ ۲۰۱۵م، خانواده های بیشماری را که منتظر بازگشت حاجیان خود از سرزمین وحی بودند، داغدار کرد. گرچه اسامی اتباع سی کشور در میان فهرست قربانیان قرار داشت، اما ایرانیان با از دست دادن ۴۶۴ حاجی، در صدر دولت و ملتهای داغدیده قرار گرفتند. به دلیل سانسور شدید اخبار این حادثه و عدم پاسخگویی مقامات عربستان، سبب و مسبب واقعی این واقعه کماکان نامشخص است. ازاینرو مواردی همچون سوء مدیریت مأموران و مقامات عربستان در مدیریت و اجرای مناسب مراسم حج، تقصیر حجاج در ایجاد این فاجعه و حتی تلقی این سانحه به عنوان فورسماژور و یک رویداد خارج از کنترل، در خصوص سبب اصلی این رویداد ذکر شده است که البته هیچکدام از این موارد، علیالاصول نافی مسئولیت دولت عربستان نخواهد بود. در این مقاله سعی شده است با بررسی فروض مختلف مسئولیت بینالمللی دولت عربستان، امکان سنجی پیگرد قضایی و شبه قضایی موضوع در مراجع حقوقی داخلی و بینالمللی مورد مداقه و بررسی قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. الف) فارسی

    1. بیگزاده، ابراهیم، (۱۳۹۴)، حقوق سازمانهای بینالمللی، تهران، انتشارات مجد، چاپ چهارم.
    2. حیدری، بهرام و حسینی، سیدمحمد، (۱۳۹۵)، «تأملی بر سازوکارهای حقوقی حلوفصل مسالمتآمیز اختلاف ایران و عربستان در خصوص فاجعه منا»، مجموعه مقالات بررسی ابعاد حقوقی فاجعه منا، سازمان بسیج حقوقدانان، ۸۱-۱۰۳.
    3. زمانی، سیدقاسم، (۱۳۹۴)، نشست بررسی راهکارهای حقوقی پیگیری فاجعه منا، دانشگاه تهران، هجدهم.
    4. صالحی، محمدخلیل و باقری، زهرا، (۱۳۹۵)، «فاجعه منا از منظر حقوق کیفری»، مجموعه مقالات ابعاد حقوقی فاجعه منا، پژوهشکده حج و زیارت، ۶۳-۱۲۲.
    5. ضیایی، سیدیاسر، (۱۳۹۵)، «فاجعه منا از منظر حقوق بینالملل»، مجموعه مقالات ابعاد حقوقی فاجعه منا، پژوهشکده حج و زیارت، ۱۴۱-۱۶۶.
    6. عبداللهی، محسن، (۱۳۹۵)، «مسئولیت بینالمللی دولت عربستان سعودی برای واقعه منای سال ۱۳۹۴»، فصلنامه تحقیقات حقوقی، ش۷۲، ۱۱۳-۱۴۵.
    7. غریبآبادی، کاظم، (۱۳۹۴)، نشست بررسی راهکارهای حقوقی پیگیری فاجعه منا، دانشگاه تهران، هجدهم.
    8. مافی، همایون و بذّار، وحید، (۱۳۹۵)، «نظریه سلسله مراتب هنجاری در پرتو قواعد حقوق بشری با تأکید بر رویه قضایی بینالمللی»، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، ۴۶ (۴)، ۱۰۲۷-۱۰۴۸.
    9. مشهدی، علی، (۱۳۹۵)، «حادثه منا از منظر حقوق عمومی و حقوق بشر»، مجموعه مقالات ابعاد حقوقی فاجعه منا، پژوهشکده حج و زیارت، ۱۲۳-۱۴۱.
    10. وکیل، امیرساعد، (۱۳۹۵)، «بررسی ظرفیتهای حقوقی در واکنش به فاجعه منا»، فصلنامه علوم سیاسی، ۱۹ (۷۳)، ۸۳-۹۹.
    11. یزدانی، عنایتالله، (۱۳۹۵)، «تأثیر بحرانهای داخلی عربستان بر وقوع و مدیریت فاجعه منا»، فصلنامه علوم سیاسی، ۱۹ (۷۳)، ۷-۳۲.

      ب) انگلیسی:

    12. Alston, Philip. (2011), “Hobbling the Monitors: Should UN Human Rights Monitors Be Accountable?” Harvard International Law Journal, 52, pp. 1-73.
    13. Berg, Axel. (1993), “The 1991 Declaration on Fact-finding by the United Nations,” European Journal of International Law, 4, pp. 107-114.
    14. Crawford, James, (2013). State Responsibility: The General Part, Cambridge University Press.
    15. D.J. Harris, (2007). Cases and Materials on International Law, Fifth edition, Sweet and Maxwell Pub.
    16. Freedman, Rosa. (2011), “New Mechanisms of the UN Human Rights Council,” Netherlands Quarterly of Human Rights, 29 (3), pp. 289-323.
    17. Gutierrez Castillo, Victor Luis. (2014), “The Organization of Islamic Cooperation in Contemporary International Society,” Revista Electronica de Estudios Internacionales, 27, pp. 1-21.
    18. Hoseinpourfard, Mohammadjavad and Ghanei, Mostafa and Tofighi, Shahram and Ayoubian, Ali and Izadi, Morteza. (2016), “The Emergence of Hajj Stampedes: Lessons for Draw near in the Islamic Values in Hajj Trauma Centers Accreditation,” Trauma Mon (Inpress), pp. 1-5.
    19. Ripinsky, Sergey and Williams, Kevin. (2008), Damages in International Investment Law, British Institute of International and Comparative Law.
    20. Salamati, Payman and Rahimi-Movaghar, Vafa. (2016), “Hajj Stampede in Mina, 2015: Need for Intervention,” Arch Trauma Res, 5 (2), pp. 1-2.
    21. Shaw QC, Malcolm N. (2008), International Law, Cambridge University Press, Sixth edition.
    22. Silva, Marisa Viegas E. (2013), “The United Nations Human Rights Council: Six Years On,” International Gournal on Human Rights, 10 (18), pp. 96-113.
    23. Smith, Rhona K.M. (2013), “More of the Same or Something Different? Preliminary Observations on the Contribution of Universal Periodic Review with Reference to the Chinese Experience,” Chinese Journal of International Law, 10, pp. 565-586.
    24. Somarajah, M. (2010), The International Law on Foreign Investment, Cambridge University Press, Third edition.
    25. Tadjdini, Azin. (2012), “The Organisation of Islamic Cooperation and Regional Challenges to International Law and Security,” Amsterdam Law Forum, 4 (2), pp. 36-48.
    26. Tudor, Ioana. (2008), the Fair and Equitable Treatment Standard in the International Law of Foreign Investment, Oxford University Press.