آموزه های حج و مسئله ارتقای دیپلماسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه شیراز

چکیده

«حج و دیپلماسی» و «زیارت و دیپلماسی»، از جمله محورهای بحث در کلان موضوع «حج‌پژوهی» است. باور به مسئله بودن ارتقای دیپلماسی در ایران امروز و تأکید بر این مهم که سطح قابل اعتنایی از ناکامی‌های موجود، برون‌داد فهم نادرستی از دین و آموزه‌های دینی است، از جمله علل موجه بحث از «آموزه‌های حج» در باب ارتقای دیپلماسی است. در این میان به نظر می‌رسد آموزه‌های حج که به نوعی دارای ابعاد عبادی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی است، ظرفیت‌های قابل اعتنایی در ارتقای دیپلماسی ایرانی دارد.
بررسی نصوص و گزاره‌های قرآنی و روایی مرتبط با حج در پژوهشی استنباطی ـ تحلیلی با دغدغه کشف و رصد پتانسیل‌های این آموزه‌ها در نیل به ارتقای دیپلماسی، مسئله و هدف این پژوهش است. با این هدف گزاره‌های قرآنی و روایی مرتبط با حج، ذیل محور‌های «کنفرانس سالانه حج و لزوم بازاندیشی و ارتقای دیپلماسی عمومی در فضایی چندملیتی و چندفرهنگی»، «برنامه اقدام مشترک صلح حدیبیه و دیپلماسی مذاکره چندساحته با محوریت روادید حج»، «آموزه‌های حج و دیپلماسی برای صلح جهانی»، «دیپلماسی حقوق بشری حج»، «حرم و امنیت مطلق انسان و حیوان: بنیانی برای ترویج دیپلماسی بشردوستانه» و «آموزه‌های حج و لزوم توجه به دیپلماسی محیط زیستی»، مورد بررسی قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. قرآن کریم

    1. ابن ‌بطال، علی بن خلف (1423ق/ 2003م)، شرح صحیح البخاری، جلد 13، چاپ دوم، تحقیق ابوتمیم یاسر بن إبراهیم، ریاض، مکتبة الرشد.
    2. ابن‌ حجر عسقلانی، أحمد بن علی (بی‌تا)، فتح الباری شرح صحیح البخاری، چاپ اول، تحقیق محب‌الدین الخطیب، بیروت، دارالمعرفة.
    3. ابن‌ زنجویه، حمید بن مخلد (1406ق)، الأموال لابن زنجویه، جلد 1، چاپ اول، تحقیق شاکر ذیب فیاض، السعودیة، مرکز الملک فیصل للبحوث والدراسات الإسلامیة.
    4. ابن هشام، عبدالملک بن هشام (1348ش)، السیرة النبویة، ترجمه سیدهاشم رسولی، جلد 3، چاپ اول، تهران، کتابفروشی اسلامیة.
    5. بخاری، محمد بن اسماعیل (1422ق)، الجامع المسند الصحیح المختصر من أمور رسول الله9 وسننه وأیامه، جلد 3، چاپ اول، بیروت، دار طوق النجاة.
    6. بدرالدین عینی، محمود بن أحمد (بی‌تا)، عمدة القاری شرح صحیح البخاری، جلد 13، چاپ اول، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
    7. بوازار، مارسل (1381ش)، اسلام و حقوق بشر، چاپ اول، ترجمه محمد مؤیدی، تهران، خانه اندیشه.
    8. حسینی، بهاء‌الدین ‏(1382)، محمد، باده ناب‏، چاپ اول، سنندج، انتشارات کردستان.
    9. جعفریان، رسول (1382)، تاریخ سیاسی اسلام: سیره رسول خدا، چاپ اول، قم، دلیل ما.
    10. حر عاملی، محمد بن حسن (1409ق)، وسائل الشیعة، جلد 11، چاپ اول، قم، مؤسسة آل البیت:‏.
    11. شیخ صدوق، محمد بن علی (1385ش)، علل الشرائع، جلد 2، چاپ اول، قم، کتابفروشی داوری.
    12. ــــــــــ ، (1387ش)، عیون أخبار الرضا7، جلد 2، چاپ اول، تهران، نشر جهان.
    13. طلوعی، محمود (1385)، فرهنگ جامع علوم سیاسی، چاپ سوم، تهران، نشر علم.
    14. علی‌بابایی، غلامرضا (1387)، فرهنگ روابط بین‌الملل، چاپ پنجم، تهران، انتشارات وزارت امور خارجه.
    15. فتلاوی، سهیل حسین (2014م)، القیم الاخلاقیة فی دبلوماسیة النبی محمد9: دراسة مقارنة فی القانون الدولی العام، موسوعة القانون الدولی الاسلامی، چاپ اول، عمان، دارالثقافة.
    16. کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافی، جلد 2و4، تهران، دارالکتب الإسلامیة.
    17. محقق حلّی، جعفر بن حسن ( 1408ق)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چاپ دوم.
    18. مکارم شیرازی، ناصر (1371ش)، تفسیر نمونه، جلد 22، چاپ دهم، تهران، دارالکتب الإسلامیة.
    19. مورگنتا، هانس. جی (1389ش)، سیاست میان ملت‌ها: تلاش در راه قدرت و صلح، ترجمه حمیراء مشیرزاده، چاپ چهارم، تهران، وزارت امورخارجه.
    20. نسائی، أحمد بن شعیب (1411ق)، السنن الکبری، جلد 5، چاپ اول، تحقیق عبدالغفار سلیمان البنداری و سید کسروی حسن، بیروت، دارالکتب العلمیة.
    21. واقدی، محمد بن عمر (1409ق)، المغازی، جلد 2، چاپ اول، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
    22. هاشمی، سیدمحمدعلی (1396)، حج و حقوق بین‌الملل، چاپ اول، تهران، مشعر.

    ب) منابع لاتین و پایگاه داده:

    1. Editor: Minear, Larry and Smith, Hazel, Humanitarian Diplomacy: Practitioners and Their Craft, Tokyo: UNU Press, 2006.
    2. Geoff Berridge, Alan James, Brian, Sir Barder, Dictionary of diplomacy, Palgrave MacMillan, Year: 2001.
    3. International Federation of Red Crossو IFRC's humanitarian diplomacy policy, Paris, May 2009.
    4. Mullerson, Rein, “Human Rights Diplomacy”, Routledge, Newyork, USA, 2014.
    5. Nancy Snow, Philip M. Taylor, Routledge Handbook of Public Diplomacy, Routledge, Year: 2009.
    6. Zdzislaw Kedzia, Amrei Müller and George Ulrich Michael OFlaherty, Human Rights Diplomacy: Contemporary Perspectives, Nottingham Studies on Human Rights, Martinus Nijhoff, Year: 2011.
    7. https://undocs.org/en/A/CONF.151/26/Rev.1 (vol.I).
    8. https://www.britannica.com/topic/public-diplomacy. Accessed 3 February 2021.
    9. https://www.unep.org.
    10. (Minear & Smith, 2006, p9-11; IFRC's humanitarian diplomacy policy, May 2009)