کیفیت تعظیم شعائر و عناصر دخیل در مشروعیت آن (از منظر فقهای امامیه و مغرب)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 سطح ۳ حوزه علمیه قم

2 دانش آموخته سطح 4 حوزه علمیه قم و دکترای فقه و مبانی حقوق

چکیده

پس از فتح سرزمین‌های غربی توسط مسلمانان و به دنبال سقوط امویان و عباسیان و روی کار آمدن مرابطان، که به گسترش و نشر مذهب مالکی پرداختند، اهالی مغرب اسلامی مذهب فقهی مالکی را برگزیدند. نفوذ فقه مالکی مانع نفوذ مذاهب فقهی دیگر به این دیار گردید. لکن اسناد تاریخی حکایت از نفوذ فقه جعفری و آئین تشیع در میان گروه‌هایی از اهالی مغرب دارد. در دهه‌های اخیر فعالیت‌های گسترده‌ای جهت اثبات همگرایی فقهای مغرب اسلامی با آموزه‌های وهابیت صورت گرفته است. از آنجا که یکی از مهم‌ترین بخش‌های تلاش‌های وهابیت، معطوف به اثبات مشرکانه بودن پاره‌ای از مصادیق تعظیم شعائر است، لازم است به بررسی کیفیت تعظیم شعائر و عناصر دخیل در مشروعیت آن از منظر فقهای مغرب پرداخته شود تا بطلان دیدگاه همگرایی ایشان با فقهای وهابی نتیجه گرفته شود. بر پایه یافته‌های این پژوهش ـ که به روش تحلیلی انجام شده است ـ فقهای مغرب نه تنها همگرایی با وهابیت ندارند؛ بلکه در همگرایی نسبتاً کامل با فقهای امامیه قرار دارند. سه عنصر "قصد، عنوان و شکل تعظیم شعائر" عناصر سه‌گانه دخیل در مشروعیت مصداق تعظیم شعائر از منظر فقهای مغرب اسلامی و فقهای امامیه هستند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

  1. ابن اثیر جزری، مبارک بن محمد، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، قم، مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، چاپ اول.
  2. ابن تیمیة، احمد بن عبدالحلیم (1406ه‍/1986م)، منهاج السنة النبویة فی نقض کلام الشیعة القدریة، تحقیق محمد رشاد سالم، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامیة، چاپ اول.
  3. إبن العثیمین، محمد بن صالح (1424ق)، القول المفید علی کتاب التوحید، دار ابن الجوزی، المملکة العربیة السعودیة، چاپ دوم.
  4. ابن کثیر، إسماعیل بن عمر (1419هـ)، جامع المسانید والسُّنَن الهادی لأقوم سَنَن، بیروت ـ لبنان، تحقیق عبدالملک بن عبدالله الدهیش، دار خضر للطباعة والنشر والتوزیع، چاپ دوم.
  5. ابن منظور، ابوالفضل، جمال الدین، محمد بن مکرم (1414)، لسان العرب، بیروت ـ لبنان، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، چاپ سوم.
  6. باحُّو السلاوی المغربی، أبوسفیان مصطفی (1428 ه‍ ـ 2007م)، علماء المغرب ومقاومتهم للبدع والتصوف والقبوریة والمواسم، چاپ اول، المغرب.
  7. بحرانی، یوسف بن احمد بن ابراهیم (1405ق)، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول.
  8. بهجت، محمدتقی (1428ق)، استفتائات (بهجت)، قم، دفتر حضرت آیة الله بهجت، چاپ اول.
  9. تبریزی، جواد بن علی، صراط النجاة (للتبریزی).
  10. حسینی شیرازی، سیدصادق (1428ق)، ألف مسألة فی بلاد الغرب، بیروت ـ لبنان، دار العلوم ـ مؤسسة الإمامة، چاپ اول.
  11. حمیری، نشوان بن سعید (1420ق)، شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم، بیروت ـ لبنان، دار الفکر المعاصر، چاپ اول.
  12. خامنه‌ای، سیدعلی بن جواد (1420ق)، أجوبة الاستفتاءات (بالعربیة)، بیروت ـ لبنان، الدار الإسلامیة، چاپ دوم.
  13. خمینی، سیدروح اللّه (1424ق)، توضیح المسائل (محشّٰی ـ امام خمینی)، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه، چاپ هشتم.
  14. دعوتی، ابوالفتح (1375)، «تاریخ پیدایش تشیع در اندلس»، کیهان اندیشه شماره 70.
  15. سیفی مازندرانی، علی‌اکبر، مبانی الفقه الفعال فی القواعد الفقهیة الأساسیة، قم ـ ایران، چاپ اول.
  16. صافی گلپایگانی، لطف الله (1417ق)، جامع الأحکام (صافی)، قم، انتشارات حضرت معصومه3، چاپ چهارم.
  17. صدوق، محمّد بن علی (1413ق)، من لا یحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه، چاپ دوم.
  18. طریحی، فخرالدین (1416ق)، مجمع البحرین، کتابفروشی مرتضوی.
  19. طوسی، محمد بن حسن (1400ق)، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، بیروت ـ لبنان، دار الکتاب العربی، چاپ دوم.
  20. فاضل لنکرانی، محمد (1423ق)، مناسک حج (فاضل)، قم، انتشارات امیر قلم، چاپ دوازدهم.
  21. قرطبی، محمد بن أحمد (1384هـ 1964م)، الجامع لأحکام القرآن، تحقیق: أحمد البردونی وإبراهیم أطفیش، دار الکتب المصریة ـ القاهرة، چاپ دوم.
  22. ــــــــــ (1408م)، البیان والتحصیل والشرح والتوجیه والتعلیل لمسائل المستخرجة، تحقیق محمد حجی، بیروت ـ لبنان، نشر دار الغرب الاسلامی، چاپ دوم.
  23. قیروانی، عبدالله بن عبدالرحمن (1999م)، النَّوادر والزِّیادات علی مَا فی المدَوَّنة من غیرها من الأُمهاتِ، بیروت، دار الغرب الإسلامی، چاپ اول.
  24. مازندرانی، محمدهادی بن محمد صالح (1429ق)، شرح فروع الکافی، قم، دار الحدیث للطباعة و النشر، چاپ اول.
  25. مالک بن انس (1415هـ)، المدونة، دار الکتب العلمیة، چاپ اول.
  26. مکارم شیرازی، ناصر (1374ش)، تفسیر نمونه، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول.
  27. ــــــــــ (1427ق)، الفتاوی الجدیدة، انتشارات مدرسه امام علی بن ابی‌طالب7.
  28. موصلی، عبد‌الله، حقیقة الشیعة «حتی لا ننخدع»، إسکندریة، دار الإیمان للطبع والنشر والتوزیع، چاپ دوم.
  29. نفراوی، شهاب‌الدین (1415هـ)، الفواکه الدوانی علی رسالة ابن أبی زید القیروانی، دار الفکر.
  30. هاشمی، محمود (1423ق)، موسوعة الفقه الإسلامی طبقا لمذهب أهل البیت7، قم، چاپ اول.
  31. هیثمی، علی بن أبی‌بکر (1414هـ)، مجمع الزوائد ومنبع الفوائد، تحقیق حسام الدین القدسی، القاهره، مکتبه القدسی.
  32. واسطی، زبیدی، سید محمد مرتضی حسینی (1414ق)، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت ـ لبنان، چاپ اول.
پژوهشنامه حج و زیارت
دوره 5، شماره 3 - شماره پیاپی 11
ویژه همایش «مغرب اسلامی حج و حرمین شریفین»
اسفند 1399
صفحه 89-109

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار