تحلیل فقهی تاثیر عقد ازدواج در احرام بر حرمت ابدی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه الهیات دانشگاه فرهنگیان، تهران

چکیده

از عقود مهم در شرع، «عقد ازدواج» است که برای آن شرایط و موانعی در نظر گرفته شده است؛ به این معنا که شارع اجازة انعقاد این عقد را در هر زمانی نداده است. یکی از زمان‌هایی که عقد ازدواج باطل بوده، و افزون بر حکم وضعی، دارای حرمت تکلیفی نیز می‌باشد، عقد در حال احرام است. فقیهان بر این باورند که چنانچه این عقد با علم به حرمت منعقد گردد، افزون بر حکم وضعی بطلان، حرمت ابدی نیز می‌آورد. به این معنا که طرفین نمی‌توانند پس از خروج از احرام و محل شدن دوباره با هم ازدواج کنند. در این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی، پس از بررسی و طرح دیدگاه‌های گوناگون، دربارة حرمت ابدی، به بررسی و تحلیل ادلة حرمت‌آوری عقد در حال احرام پرداخته و به این نتیجه دست یافته است که این ادله از اتقان برخوردار نیستند و توانایی اثبات چنین حرمتی را ندارند و عدم حرمت‌آوری ابدی ازدواج در حال احرام، مطابق با اصل اولیه جواز می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


1. آملی، محمدتقی (1384ق). مصباح الهدی فی شرح العروة الوثقی، بی‌جا.
2. ابن بابویه، محمد بن علی (1363) من لایحضره الفقیه، قم، مؤسسة النشر الاسلامی.
3. ابن بابویه، محمد بن علی (بی‌تا) مجموعه فتاوی ابن بابویه، گردآوری: عبدالرحیم بروجردی، تحقیق: علی پناه اشتهاردی، قم، بی‌جا، چاپ اول.
4. ابن سعید حلی، یحیی بن احمد (بی‌تا) الجامع للشرائع، قم، مؤسسه سیدالشهداء.
5. ابن غضائری، احمد بن حسین (1422ق) الرجال، قم، مؤسسه فرهنگی دارالحدیث.
6. ابن فارس، احمد (1404ق) معجم مقاییس اللغة، تحقیق: عبدالسلام محمد هارون، قم، مکتب الاعلام الاسلامی.
7. ابن منظور، محمد بن مکرم (1414ق) لسان العرب، بیروت، دار صادر.
8. اراکی، محمد علی (1419ق) کتاب النکاح، قم، نور نگار، چاپ اول.
9. اشتهاردی، علی پناه (1417ق) مدارک العروة، تهران، دارالاسوة للطباعة والنشر.
10. بحرانی، یوسف بن احمد (1363ق) الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة، قم، مؤسسه النشر الاسلامی.
11. تبریزی، جواد (1426ق) منهاج الصالحین، قم، مدین.
12. جمعی از پژوهشگران (1423ق) موسوعة الفقه الاسلامی طبقا لمذهب اهل البیت:، قم، مؤسسه دایرة المعارف فقه اسلامی.
13. جوادی آملی، عبدالله (1396) درس خارج، کد خبر 6945، http://vasael.ir/fa/news/6945
14. حایری، عبدالکریم (بی‌تا) کتاب النکاح، تقریر میرزامحمود آشتیانی، قم، بی‌جا.
15. حر عاملی، محمد حسن (1409ق) وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، قم، انتشارات آل البیت لاحیاء التراث.
16. حسینی شاهرودی، سید محمود (بی‌تا). مناسک الحج، بی‌نا، بی‌جا.
17. حسینی شاهرودی، محمود (بی‌تا) کتاب الحج، قم، مؤسسه انصاریان.
18. حکیم، محسن (1374) مستمسک العروة الوثقی، قم، دار التفسیر.
19. خدایاری، مجتبی (2014م) «تحریم المعقود علیها محرما» https://fa.mfeb.ir/
20. حلبی، ابوالصلاح (بی‌تا) الکافی فی الفقه، اصفهان، مکتبة امیرالمؤمنین علی7.
21. خمینی، سید روح الله (1392) تحریر الوسیلة، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی=.
22. خویی، سید ابوالقاسم (1412ق) مصباح الاصول، قم، داوری.
23. خویی، سید ابوالقاسم (1418ق) موسوعة الامام الخویی، قم، مؤسسه احیاء آثار الامام الخویی.
24. خویی، سید ابوالقاسم (1372ش) معجم رجال الحدیث، بی‌جا، بی‌نا.
25. زنجانی، موسی (بی‌تا) کتاب نکاح، قم، مؤسسه پژوهشی رای پرداز.
26. سبحانی تبریزی، جعفر (1382) الحج فی الشریعة الاسلامیة الغراء، قم، مؤسسه امام صادق7.
27. سبزواری، عبد الاعلی (1423ق) مهذب الاحکام فی بیان الحلال والحرام، قم، انتشارات مؤلف.
28. سرخوش، جواد؛ طائی، فریبا (1397ش) «تحریم نکاح به سبب لعان و احرام»، چهارمین کنفرانس بین المللی توانمند سازی جامعه در حوزه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران.
29. سلار دیلمی، حمزة بن عبد العزیز (1404ق) المراسم العلویة والاحکام النبویة فی الفقه الامامی، تصحیح: محمود بستانی، قم، منشورات الحرمین.
30. سند، محمد (1429ق) سند العروة الوثقی، قم، باقیات.
31. سیستانی، سید علی (1422ق) المسائل المنتخبه، قم، مکتبة آیة الله سیستانی.
32. سیفی، علی اکبر (1425ق) مبانی الفقه الفعال فی القواعد الفقهیة الاساسیة، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
33. شبیری زنجانی، سید موسی (1419ق) کتاب نکاح، قم، مؤسسه پژوهشی رای پرداز، چاپ اول.
34. شرتونی، رشید (1427ق) مبادئ العربیه، تنقیح: حمید محمدی، قم، دارالعلم.
35. شهید ثانی، زین الدین بن علی (1413ق) مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، قم، مؤسسة المعارف الاسلامیه، چاپ اول.
36. شوشتری، محمد تقی (1364) النجعة فی شرح اللمعة، تهران، مکتبة الصدوق.
37. صاحب جواهر، محمدحسن (1404ق) جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، تصحیح: عباس قوچانی و علی آخوندی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ اول.
38. صافی، لطف الله (1416ق) هدایة العباد، قم، دارالقرآن الکریم.
39. صدر، سید محمدباقر (1434ق) موسوعة الشهید السید محمد باقر الصدر، قم، دار الصدر.
40. طباطبایی، علی بن محمد (1418ق) ریاض المسائل فی تحقیق الاحکام بالدلائل، قم، مؤسسه آل البیت، چاپ اول.
41. طباطبائی قمی، حسن (1415ق) کتاب الحج، بی‌جا، بی‌نا.
42. طبرسی، فضل بن حسن (1410ق) المؤتلف من المختلف بین ائمة السلف، مشهد، مجمع البحوث الاسلامیه.
43. طوسی، محمد بن حسن (1407ق) الخلاف، تصحیح علی خراسانی و همکاران، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول.
44. علامه حلی، حسن بن یوسف (1402ق) رجال العلامة الحلی، قم، نشر الشریف الرضی.
45. علامه حلی، حسن بن یوسف (1400ق) النهایة فی مجرد الفقه والفتوی، بیروت، دارالکتب العربی.
46. علامه حلی، حسن بن یوسف (1413ق) قواعد الاحکام فی معرفة الحلال والحرام، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول.
47. علامه حلی، حسن بن یوسف (1414ق) تذکرة الفقهاء، قم، مؤسسه آل البیت، چاپ اول.
48. ـــــــــ (بی‌تا) تحریر الاحکام الشرعیة علی المذهب الامامیة، مشهد، مؤسسه آل البیت، چاپ اول.
49. علم الهدی، علی بن حسین (1415ق) الانتصار فی انفرادات الامامیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول.
50. فاضل لنکرانی، محمد (1418ق) تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة ـ کتاب الحج، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات.
51. ـــــــــ (1421ق) تفصیل الشریعة ـ النکاح، قم، مرکز فقه الائمة الاطهار.
52. فاضل هندی، محمد بن حسن (1416ق) کشف اللثام عن قواعد الاحکام، قم، مؤسسة النشر الاسلامی.
53. فخر المحققین حلی، محمد بن حسن (1387ق) ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، تصحیح از سید حسین موسوی و همکاران، قم، مؤسسه اسماعیلیان، چاپ اول.
54. فراهیدی، خلیل بن احمد (1409ق) کتاب العین، قم، نشر هجرت.
55. فقعانی، علی بن علی (1418ق) الدر المنضود فی معرفة صیغ النیات والایقاعات والعقود، شیراز، مکتبة مدرسة امام العصر[.
56. کاشف الغطاء، احمد بن علی (1423ق) سفینة النجاة و مشکاة الهدی و مصباح السعادات، نجف، مؤسسه کاشف الغطاء، چاپ اول.
57. کاشف الغطاء، حسن بن جعفر (1422ق) انوار الفقاهه ـ کتاب النکاح، نجف، مؤسسه کاشف الغطاء، چاپ اول.
58. کلینی، محمد بن یعقوب (1363ش) الکافی، تصحیح، محمد آخوندی و علی‌‌اکبر غفاری، تهران، دارالکتب الإسلامیة.
59. گرامی، محمدعلی (1415ق) المعلقات علی العروة الوثقی، قم، توحید.
60. گلپایگانی، سیدمحمد رضا (1400ق) کتاب الحج، قم، مطبعة الخیام.
61. لطیفی، سیده سعیده؛ علیشاهی قلعه جوقی، ابوالفضل؛ قدرتی، فاطمه؛ بهمن‌پوری، عبدالله (1398) «انقلاب نسبت و اعتبارسنجی آن در تعارض ادله»، فقه و اصول، شماره 117، ص109-127.
62. مجلسی، محمدباقر (1403ق) بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار:، تحقیق: محمدمهدی خرسان و محمدباقر بهبودی، بیروت، مؤسسة الوفاء.
63. مجلسی، محمدتقی (1406ق) روضة المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه، بی‌جا، بنیاد فرهنگ اسلامی کوشانپور.
64. محقق حلی، جعفر بن حسن (1408ق) شرائع الاسلام فی مسائل الحلال والحرام، تصحیح: عبدالحسین محمد علی بقال، قم، مؤسسه اسماعیلیان، چاپ دوم.
65. محقق حلی، جعفر بن حسن (1417ق) الرسائل التسع، تحقیق رضا استادی، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی، چاپ اول.
66. مصطفوی، سید حسن (1430ق) التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، بیروت، دارالکتب العلمیه، مرکز نشر آثار علامه مصطفوی.
67. مقدس اردبیلی، احمد بن محمد (بی‌تا) مجمع الفائدة والبرهان فی شرح ارشاد الاذهان، قم، مؤسسة النشر الاسلامی.
68. موسوی عاملی، محمد بن علی (1413ق) نهایة المرام فی شرح مختصر شرائع الاسلام، قم، مؤسسة النشر الاسلامی.
69. نجاشی، احمد بن علی (1365) رجال النجاشی، قم، جامعة مدرسین.
70. نراقی، احمد بن محمد مهدی (1415ق) مستند الشیعة فی احکام الشریعة، قم، مؤسسه آل البیت:.
71. وحید خراسانی، حسین (1386ش) منهاج الصالحین، قم، مدرسه امام باقر7.
72. هاشمی شاهرودی، محمود (1432ق) قم، مکتبة آیةالله محمود الهاشمی.
73. یزدی، محمدکاظم بن عبدالعظیم. (1421ق) العروة الوثقی، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، چاپ اول.