2024-03-28T19:03:13Z
https://journal.hzrc.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=5875
پژوهشنامه حج و زیارت
2538-1768
2538-1768
1398
4
1
مفهوم شناسی استطاعت در فرض عدم حاجت به راحله
حمید
موذنی بیستگانی
نادر
مختاری افراکتی
امیرحمزه
سالارزائی
فقهای امامیه معتقدند مکلفی که قادر به تحصیل راحله نیست ـ حتی در فرض عدم حاجت به راحله ـ عنوان مستطیع بر وی صدق نمیکند. علامه حلی و فیض کاشانی، خلاف دیدگاه مذکور را دارند. محقق سبزوارای، مسئله را خالی از اشکال نمیداند و معتقد است ظاهر اخبار، بر خلاف دیدگاه فقهاست. در این مقاله، که به روش توصیفی ـ تحلیلی به نگارش درآمده، ضمن بازپژوهی و تقویت نقدهای قائلان به دیدگاه خلاف مشهور، اثبات شده است که استطاعت را خواه به معنای عرفی و یا به معنای خاص شرعی، موضوع ادله وجوب حج بدانیم، مکلفی که قادر به تحصیل راحله نیست اما بدون مشقت میتواند خود را به مراسم حج برساند، استطاعت او متوقف بر تحصیل راحله نیست. نهایتاً به حکم الغای خصوصیت و لزوم توجه به وحدت سیاق، گفته شده تحصیل زاد نیز که در سیاق تحصیل راحله قرار گرفته است، موضوعیت نخواهد داشت.
شرایط وجوب حج
استطاعت
تحصیل زاد و راحله
2019
06
22
7
28
https://journal.hzrc.ac.ir/article_36749_16aff18033cba40c0eb37604037e995b.pdf
پژوهشنامه حج و زیارت
2538-1768
2538-1768
1398
4
1
نقش حکم حکومتی در ارتقای ابعاد سیاسی- اجتماعی حج و تطبیقات آن
خدیجه
افشین
محمدرضا
کیخا
امیرحمزه
سالارزائی
ویژگی شاخص مناسک حج، گردهمایی مسلمانان از اقصا نقاط جهان در یک مکان است. اما احکام حکومتی، به مثابه اسناد بالادستی، بر آن نفوذ و تأثیر دارند؛ زیرا ولیّ فقیه حسب اوضاع جامعه انسانی، از سوی شارع، مأذون در صدور حکم مبتنی بر مصالح همگانی است و حج نیز از موضوعات مجرای حکم حکومتی است. این پژوهش، با روش توصیفی ـ تحلیلی، به دنبال پاسخگویی به این سؤال است که نقش احکام حکومتی در ارتقای ثمرات سیاسی و اجتماعی حج چیست. دستاوردهای تحقیق، حاکی از آن است که ثبوت هلال ذیالحجه، که نشان موعد برگزاری حج است، با تعیین و اعلام حاکم مخالف، حتی در صورت علم به مخالفت با واقع، صورت میگیرد؛ از سویی، گستره نفوذ احکام حکومتی در موضوع حج، فقط به تعلیق یا تعطیل کردن آن محدود نمیشود؛ بلکه حاکم اسلامی مجاز است با توجه به وسعت حکومت و تعدُّد موضوعات، که گاهی احکام آنها متعارض منافع همگانی قرار میگیرند، به اقتضای اوضاع اجتماعی، از تشرُّف به حج حامل مواد مخدر یا قاچاقچی کالا یا بدهکار مالیاتی، ممانعت به عمل آورد و با بازگشت منافع اجتماعی به مردم تحت حاکمیت اسلامی، مصالح عامه محقق شود.
حج
حکمحکومتی
مواد مخدر
هلال ذی الحجه
وحدت
2019
06
22
29
53
https://journal.hzrc.ac.ir/article_36740_8914d6ad4b2e59a551bad3abb113747c.pdf
پژوهشنامه حج و زیارت
2538-1768
2538-1768
1398
4
1
بررسی فقهی وظیفه مرد صروره در حلق یا تقصیر
رضا
عندلیبی
زهرا
عشقی
یکی از واجبات حج تمتع در روز دهم ذیالحجه در سرزمین منا، حلق یا تقصیر است. تقصیر بر همه زنان متعین است؛ اما در مورد وظیفه مردانی که پیشتر حجةالاسلام بهجا نیاوردهاند (صروره)، بین فقها اختلاف وجود دارد که از اختلاف بدوی روایات نشئت گرفته است. برخی از فقها معتقدند حلق بر صروره متعین است و برخی دیگر صروره را نیز همچون سایر حجاج، مخیر بین حلق و تقصیر دانسته و حلق را تنها با فضیلتتر از تقصیر میدانند. پس از بررسی سندی و دلالی ادله طرفین، مشخص میشود که برخی از ادله نظریه اول از حیث سند و دلالت تام است؛ در نتیجه حلق بر صروره متعین است؛ زیرا روایات نظریه دوم، بر فرض صحت سند و دلالت، تنها اطلاقاتی هستند که توسط روایات نظریه اول تقیید میخورند.
حج
اعمال منا
صرورة
حلق
تقصیر
2019
06
22
55
78
https://journal.hzrc.ac.ir/article_36745_ee988da0d6c1a9d2a1fad1b706b6739c.pdf
پژوهشنامه حج و زیارت
2538-1768
2538-1768
1398
4
1
تحولات قربانی در حج از نگاه فقه و تاریخ ( با تاکید بر وضع فعلی قربانی )
علی
شمس
محمدسعید
نجاتی
در این پژوهش پس از ارائه سیری برای تحولات قربانی در حج در چهار دوره(دوره اول قربانی در منا و مصرف بهینه آن،دوره دوم ازدیاد تعداد حجاج و دفن و آتش زدن قربانی ، دوره سوم و قربانی درقربانگاه در وادی محسر ؛دوره چهارم قربانگاه نوین با طرح جدید قربانی) به فتاوای فقهای شیعه درهرمرحله با بیان مستند شرعی آن اشاره میشود وضمن بیان ادله در منا بودن قربانی، به حکم آن در شرایطی چون اتلاف قربانی در منا یا در خارج منا بودن کشتارگاه جدید و اقوال و استدلال های مربوط به آن پرداخته شده و در پایان قول بهکفایت ذبح در حرم اختیارا پذیرفتهشدهاست و براساس آن قربانی درکشتارگاه جدید که در معیصم وخارج منا و داخل حرم قرار دارد براساس ادله شرعی و به حکم اولی معتبر دانسته شده است. روش به کار گرفته شده برای پژوهش در این تحقیق روش تاریخی و فقهیاست و ارائه جدید مراحل قربانی و بررسی وضع فعلی آن از نگاه فقه و تاریخ از نوآوری های این مقاله است.
قربانی
حج تمتع
منا
معیصم
مناسک منا
2019
06
22
79
106
https://journal.hzrc.ac.ir/article_36741_2fc39b3e6348f2f8fc2bd879800923c3.pdf
پژوهشنامه حج و زیارت
2538-1768
2538-1768
1398
4
1
تبیین و تحلیلی از میزان توجه دولتمردان تیموری به حج و حرمین شریفین
محمود
سامانی
تبیین و تحلیلی از میزان توجه دولتمردان تیموری به حج و حرمین شریفینچکیدهمکه مکرمه و مدینه منوره (حرمین شریفین) به عنوان کانونهای معنوی مسلمانان و مشروعیت زا، همیشه مورد توجه خاص دستگاه خلافت و حکومتهای دست نشانده آن و بعدها دولت های مقتدر دیگر بود. این دولتها تلاش مضاعفی را برای اعمال نفوذ در حرمین و سیادت بر آن، با به کارگیری ابزارهای مختلف مانند کمک های مالی به امیران حرمین و انجام اقدامات رفاهی برای حجاج و زائران مرقد نبوی داشتند. تیموریان نیز به رغم ناپایداری حکومتشان و همچنین دل مشغولی های دیگر، نسبت به حج و حرمین شریفین، بی تفاوت نبودند. تیمور و شاهرخ از میان امیران تیموری اهتمام بیشتری به این کانون های دینی داشتند. البته سیادت دولت ممالیک بر حرمین شریفین که نفوذ دیگر دولتها در حرمین را برنمی تافت، از عوامل مؤثر و مانعی بر مناسبات تیموریان با شهرهای مقدس یاد شده بود. این نوشتار درصدد پاسخگویی به این سؤال است که: تیموریان نسبت به حج و حرمین شریفین به چه میزانی توجه داشتند؟ فرضیه مقاله آن است که تیموریان در مقایسه با دیگر دولتهای قدرتمند در ایران توجه چندانی به حرمین نداشته اند. برآیند تحقیق حاکی از آن است که از میان امرای تیموری، مؤسس این سلسله یعنی تیمور و نیز شاهرخ نسبت به امنیت مسیر حج و ارسال برخی کمک ها و اوقاف و صدقات و برخی دیگر از اقدامات مانند ارسال جامه به کعبه دغدغه داشتند و دیگر امرای تیموری با توجه به وجود دولت های حائل و نیز رقابت و اختلافات داخلی و نیز مواجه بودن با حملات خارجی، فرصت پرداختن به حج و حرمین را نیافتند.
تیموریان
حج
حرمین شریفین
تیمور
شاهرخ
ممالیک
2019
06
22
107
124
https://journal.hzrc.ac.ir/article_36743_4ee5e2f644b7c32289f70e291524b8ea.pdf
پژوهشنامه حج و زیارت
2538-1768
2538-1768
1398
4
1
جایگاه زیارت نزد گردشگران ونقش آن در تثبیت ارزشهای فرهنگی (مطالعه مردم نگارانه در اماکن زیارتی شهر شیراز)
زهرا
معاون
مجید
موحد
قرن ۲۱، قرن سحر و جادوی گردشگری است و گردشگری سلاحی قویتر از نام، شهرت و پاداش است. یکی از مهمترین انگیزههای گردشگری در جهان، انگیزه مذهبی و زیارتی است. در واقع گردشگران مذهبی، گردشگران فرهنگی هستند که برای زیارت اماکن، آثار، یادمانهای مذهبی و انجام اعمال دینی و گذران اوقات فراغت خود به مراکز مذهبی جهان سفر میکنند. مطالعه حاضر با روش مردمنگاری و تکنیک تحلیل مضمون به توصیف و تفسیر زیارت نزد گردشگران زن می پردازد و نقش زیارت را در تثبیت ارزش های فرهنگی، و ارتباط آن را با فرهنگ مورد بررسی قرار میدهد. تکنیک گردآوری داده ها، مشاهده مشارکتی و مصاحبه های نیم ساخته است و سی مشارکتکننده با نمونه گیری هدفمند بر اساس ویژگی های گردشگر بودن، دارا بودن سابقه سفر زیارتی و جنسیت انتخاب شدند. میدان مطالعه، مکانهای زیارتی معروف شهر شیراز بود: حرم حضرت احمد بن موسی(ع)، حرم حضرت سید علاءالدین حسین (ع)، حرم حضرت علی بن حمزه(ع). تعداد پنج تم اصلی که عبارتند از: شناخت، ارزشمندی، کنش خیرخواهانه، قدرت اخلاقی و خودمهارگری استخراج گردید که در نهایت تم کلی، تعالی معنوی تشکیل شد.
زیارت
گردشگری مذهبی
ارزشهای فرهنگی
مردم نگاری
شیراز
2019
06
22
125
147
https://journal.hzrc.ac.ir/article_36742_321c4a063774f695cb009a12800fa754.pdf